اين منطقه در ساختن محراب مساجد و قبرها مسامحه كرده و دقّت كافى نكرده‌اند بايد به آن طرف يا اطرافى نماز بخواند كه اطمينان يا ظنّ قوى به قبله دارد.

[مسأله 783 كسى كه گمان به قبله دارد]

مسأله 783 كسى كه گمان به قبله دارد، اگر بتواند گمان قويترى پيدا كند نمى‌تواند به گمان خود عمل نمايد (1) ، مثلاً اگر ميهمان از گفتۀ صاحب خانه گمان به قبله پيدا كند ولى بتواند از راه ديگر (2) گمان قويترى پيدا كند نبايد به حرف او عمل نمايد (3) .

(1) بهجت: مى‌تواند بنا بر اظهر به گمان خود عمل نمايد، ولى اگر مشكل نباشد احتياط در تحصيل علم و يا گمان قويتر است. .

نورى: نمى‌تواند به گمان ضعيف عمل نمايد. .

(2) فاضل: مثلاً قبله نما. .

(3) بهجت: بنا بر احتياط گمان قويتر را تحصيل مى‌نمايد.

مكارم: مسأله به گفتۀ صاحب منزل يا مسئول يك مسافر خانه و مانند آن در صورتى كه فرد بى‌مبالات نباشد، مى‌توان اعتماد كرد.

[مسأله 784 اگر براى پيدا كردن قبله وسيله‌اى ندارد]

مسأله 784 اگر براى پيدا كردن قبله وسيله‌اى ندارد، يا با اين كه كوشش كرده گمانش به طرفى نمى‌رود، چنانچه وقت نماز وسعت دارد بايد چهار نماز به چهار طرف بخواند (1) و اگر به اندازۀ چهار نماز وقت، بايد به اندازه‌ى كه دارد نماز بخواند مثلا فقط به اندازۀ يك نماز وقت دارد، بايد نماز طرفى كه مى‌خواهد بخواند (2. و بايد (3) نمازها را طورى بخواند كه يقين كند يكى از آنها رو به قبله بوده (4) يا اگر از قبله كج بوده، به طرف دست راست و دست چپ قبله نرسيده است.

(1) خوئى، تبريزى، سيستانى، زنجانى: نماز خواندن به يك طرف (زنجانى: كه احتمال مى‌دهد قبله است) كافى است و احتياط مستحب آن است كه چنانچه وقت نماز وسعت دارد، چهار نماز به چهار طرف بخواند. [پايان مسأله]

بهجت: بايد از روى احتياط چهار نماز به چهار طرف بخواند اگر چه بعيد نيست فقط يك نماز به يكى از چهار طرف كه بخواند كافى باشد و سه نماز ديگر مستحبّ و از روى احتياط باشد. .

(2) گلپايگانى، صافى: و بعد از وقت با علم به قبله بنا بر احتياط لازم نماز را قضا كند. .

(3) بهجت: در مواردى كه نماز متعدد مى‌خواند بايد. .

(4) فاضل: بقيه مسأله ذكر نشده.

مكارم: مسأله هر گاه راهى براى پيدا كردن قبله وجود نداشته باشد و قبله در ميان چهار سمت مختلف مردّد شود يك نماز به يك طرف كافى است، ولى احتياط مستحبّ آن است كه چهار نماز به چهار طرف بخواند و هر گاه در سه طرف يا دو طرف احتمال وجود قبله را مى‌دهد فقط به سمت آنها نماز بخواند.

[مسأله 785 اگر يقين يا گمان كند كه قبله در يكى از دو طرف است]

مسأله 785 اگر يقين يا گمان كند كه قبله در يكى از دو طرف است، بايد به هر دو طرف نماز بخواند (1) ولى احتياط مستحب آن است كه در صورت گمان، به چهار طرف نماز بخواند.