(2) بهجت: حتّى در تكبيرة الإحرام بنا بر أظهر، گرچه احتياط مستحبّ اين است كه موقع گفتن تكبيرة الإحرام و بلكه در بقيه نماز نيز رو به قبله باشد. ولى در حال كار كردن در منزل على الأحوط قبله بايد در نماز مستحبى مراعات شود.

مسأله اختصاصى

بهجت: مسأله 653 نماز واجب را هنگام ناچارى و وقتى كه ضرورتى از پياده شدن جلوگيرى كند مى‌تواند در حال سوارى بخواند، ولى اگر كسى مى‌داند كه در آخر وقت مى‌تواند بدون اين كه دچار سختى شود نمازش را در حال «استقرار» به جا آورد، بنا بر أظهر واجب است نماز را تأخير بيندازد.

[مسأله 782 كسى كه مى‌خواهد نماز بخواند]

مسأله 782 كسى كه مى‌خواهد نماز بخواند، بايد براى پيدا كردن قبله كوشش نمايد، تا يقين كند (1) كه قبله كدام طرف است (و مى‌تواند به گفتۀ دو شاهد عادل (2) كه از روى نشانه‌هاى حسى شهادت مى‌دهند يا به قول كسى كه از روى قاعدۀ علمى قبله را مى‌شناسد و محل اطمينان است عمل كند (3)) و اگر اينها ممكن نشد بايد (4) به گمانى كه از محراب مسجد مسلمانان يا قبرهاى آنان (5) يا از راههاى ديگر پيدا مى‌شود عمل نمايد حتى اگر از گفتۀ فاسق يا كافرى كه به واسطۀ قواعد علمى قبله را مى‌شناسد گمان به قبله پيدا كند كافى است.

(1) خوئى، زنجانى، تبريزى، سيستانى: تا يقين يا چيزى كه در حكم يقين است (سيستانى: مثل شهادت دو عادل اگر مستند به حسّ و مانند آن باشد) پيدا كند. .

(2) نورى: يا يك عادل. .

(3) اراكى: مى‌تواند به گفته دو شاهد عادل عمل كند مگر آن كه بداند كه از روى نشانه‌هاى حدسى شهادت مى‌دهند. .

[قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: گلپايگانى، خوئى، سيستانى، تبريزى، زنجانى و صافى نيست]

(4) خوئى، سيستانى، زنجانى، تبريزى: اگر نتواند بايد. .

گلپايگانى، صافى: اگر نتواند يقين پيدا كند بايد. .

بهجت: كسى كه مى‌خواهد نماز بخواند، مى‌تواند به گفتۀ دو شاهد عادل كه از روى نشانه‌هاى حسى شهادت مى‌دهند يا به قول كسى كه از روى قاعدۀ علمى قبله را مى‌شناسد و مورد اطمينان است عمل كند و مى‌تواند. .

(5) سيستانى: قبرهاى مؤمنين. .

مسائل اختصاصى

مكارم: مسأله 721 فاضل: مسأله 783 قبله‌نماهاى معمولى در صورتى كه سالم باشد، از وسائل خوب براى شناخت قبله است و گمان حاصل از آن كمتر از راههاى ديگر نيست، بلكه غالباً دقيق‌تر است.

فاضل: مسأله 784 اگر جهت قبله را نمى‌داند، مى‌تواند با مراجعه به محراب مساجد و قبرهاى مسلمانان جهت قبله را پيدا كند، امّا اگر با اجتهاد و كوشش خود يا با استفاده از وسايل جديد نظير قبله‌نما به جهت ديگرى اطمينان و علم پيدا كند، بنا بر احتياط واجب نمى‌تواند محراب مساجد و قبرها را ملاك قبله قرار دهد، لكن اگر گمان و ظنّ غالب پيدا كند كه مسلمانان