نورى: بلكه اگر انسان بداند كه قلباً مسلمان نشده است هنگامى كه در ظاهر اسلام را مراعات مى‌كند، پاك است.

(3) [عبارت «بنا بر احتياط واجب» در رساله آيت اللّٰه اراكى نيست]

(4) بهجت: نجس بودن او خالى از وجه نيست.

زنجانى: بنا بر احتياط نجس است.

مكارم: مسأله هر گاه كافر شهادتين نگويد ولى قلباً به معنى آن ايمان داشته باشد مسلمان است، امّا اگر بر زبان جارى كند و يقين باشد كه قلباً به آن ايمان ندارد احتياط واجب آن است كه از او اجتناب شود.

8 تَبَعيَّت

[مسأله 210 تعريف تبعيت ]

مسأله 210 تبعيت آن است كه چيز نجسى به واسطۀ پاك شدن چيز نجس ديگر (1) پاك شود (2) .

(1) خوئى، تبريزى، سيستانى: به واسطۀ پاكى چيز ديگر. .

(2) بهجت: و همين طور است كودكى كه در جنگ با مسلمانان از كفار اسير مى‌شود كه به سبب تبعيت مسلمانِ اسيركننده، پاك مى‌گردد.

[مسأله 211 اگر شراب سركه شود]

مسأله 211 اگر شراب سركه شود، ظرف آن هم تا جايى كه شراب (1) موقع جوش آمدن به آنجا رسيده پاك مى‌شود (2) و كهنه و چيزى هم كه معمولاً روى آن مى‌گذارند اگر به آن رطوبت نجس شود (3) پاك مى‌گردد (4) . بلكه اگر موقع جوشيدن، سر برود و پشت ظرف به آن آلوده شود، بعد از سركه شدن پشت ظرف هم پاك مى‌شود.

(1) مكارم: يا انگور. .

(2) اراكى: بقيه مسأله ذكر نشده.

(3) خوئى، سيستانى، تبريزى: اگر با آن نجس شد. .

(4) گلپايگانى، خوئى، صافى، تبريزى، سيستانى: ولى اگر پشت ظرف به آن شراب آلوده شود، احتياط واجب آن است كه بعد از سركه شدن شراب، از آن اجتناب كنند.

مكارم: اگر معمولاً به آن رطوبت نجس شود آن هم پاك مى‌گردد، امّا اگر موقع جوشش سر برود و پشت ظرف به آن آلوده شود، بعد از سركه شدن پشت ظرف پاك نمى‌شود.

بهجت: مسأله اگر شراب سركه شود اطراف داخل ظرف نيز با پاك شدن آن پاك مى‌شود.

زنجانى: مسأله اگر شراب سركه شود داخل ظرف كه به شراب نجس شده پاك مى‌شود ولى اگر پشت ظرف به آن شراب آلوده شود، احتياط واجب آن است كه بعد از سركه شدنِ شراب از آن اجتناب كنند.

مسائل اختصاصى

گلپايگانى، صافى: مسأله 217 ظرفى كه آب انگور در آن جوش مى‌آيد و چيزهايى كه مانند كفگير براى پختن آب انگور، به كار مى‌رود بنا بر قول به نجاست آب انگور جوشان بعد از كم شدن دو قسمت آب انگور پاك مى‌شود ولى [در مسأله 113]گذشت كه آب انگور به جوشيدن نجس نمى‌شود.