از سوى ديگر، «عبّاس»، عموى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم از پيامبر الهام گرفت و خاطره «بيعت شجره» را در نظرها مجسّم كرد و با صداى بلند و رسائى كه داشت فرياد زد:

«يا معْشَرَ المُهاجِريْنَ وَ الْأَنْصارِ يا أَصْحابَ سُوَرةِ اْلبَقَرَةِ يا أَهلَ بِيْعَةِ الشَّجَرَةِ إِلى‌ ايْنَ تَفِرُّونَ هذا رَسُولُ اللَّهِ؛

اى گروه مهاجران و انصار! و اى ياران سوره بقره! و اى اهل بيعت شجره! به كجا فرار مى‌كنيد؟ پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم اينجاست!» [1] (عنوان كردن سوره بقره، ظاهراً به خاطر داستان طالوت و جالوت و پشت كردن اكثر لشكر طالوت به ميدان نبرد و سرافكندگى آنها در پيشگاه خدا و پيروزى طالوت با لشكر اندك مؤمنش بود).

اين دو امر سبب شد، لشكر متلاشى شده، دوباره جمع و سازماندهى گردد، و حركتى نيرومند آغاز شود، و بر لشگر دشمن بتازند و آنها را از هم متلاشى كرده، گروه زيادى را اسير كنند، و از اين ميدان خطرناك با پيروزى كامل باز گردند.

اينها مسائلى است كه نمونه‌هاى آن، در تاريخ اسلام كم نيست و مى‌تواند هميشه براى فرماندهان و مديران با تفاوت شرايط و ظروف، آموزنده و الهامبخش براى ايجاد انگيزه باشد.

نمونه ديگر (خطبه معروف طارق بن زياد)

معروف است «طارق بن زياد» فرمانده لشكر اسلام كه براى فتح اسپانيا رفته بود، هنگامى كه خود را با انبوه دشمنان نيرومند رو به رو ديد، دست به ابتكار عجيب و شجاعانه‌اى زد كه اگر آن نبود، شايد لشكر اسلام در «اندلس» گرفتار شكست عظيمى مى‌شد.

دستور داد كشتى‌ها را كه لشكر به وسيله آن در ساحل اسپانيا پياده شده بود، آتش بزنند! و آذوقه يك روز را براى لشگر نگه داشت و گفت بقيّه را آتش بزنند! آنگاه، بر

[1]- تفسير «مجمع البيان»، ج 5، ص 19، ذيل آيه 25 سوره توبه.