اين بيعت كه از عزم راسخ پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و مسلمين در مبارزه تا آخرين نفس و آخرين قطره خون حكايت مى‌كرد، دشمن را سخت به وحشت افكند، و يكى از عوامل موثّر هموار شدن جادّه صلح با آن امتيازات بزرگ، بود؛ و از سوى ديگر انسجام فوق العاده در ارتش اسلام به وجود آورد و انگيزه‌هاى جهاد را به عاليترين وجهى تقويت نمود. [1]

اين يك حركت الهى و ابتكارى بود كه در اين لحظات حسّاس انجام گرفت.

نمونه ديگر: درجنگ صفين‌

جالب اين كه بعد از فتح «مكّه» در سال هشتم هجرى (دو سال بعد از صلح حديبيّه) هنگامى كه اسلام به سرعت در ميان قبائل عرب پخش مى‌شد، طايفه «هَوازِن» و «ثَقيف) و «بنى سَعْد» كه سه طايفه مهمّ جزيرة العرب بودند، با سى هزار مرد جنگى تصميم به درهم كوبيدن مسلمانان گرفتند و مسلمين فقط با دوازده هزار نفر، در جنگى نابرابر، در مقابل آنها قرار گرفتند.

دشت «حنين» گذرگاهى داشت كه لشگر دشمن آن را براى كمين انتخاب كرده بود و با يك حمله غافلگيرانه برق آسا، نظم ارتش اسلام را به هم ريخت به طورى كه اكثر لشكر، زمام اختيار را از دست داده پراكنده شدند.

آن لحظه، يك لحظه فوق العاده حسّاس در زندگى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم بود كه بايد با ابتكارى بزرگ، لشكر متلاشى شده را جمع‌آورى كرده، و روح تازه‌اى در كالبد آنها بدمد، و از نابودى و شكست حفظ كند.

در اينجا پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم با امدادهاى الهى، دست به دو ابتكار بزرگ زد، نخست اين كه تا آن روز در هيچ ميدان جنگى شخصاً براى جنگ كردن وارد عمل نشده بود و تنها مديريّت و فرماندهى را به عهده داشت، در آن روز شمشير كشيد و با شجاعت وارد معركه قتال شد.

[1]- ماجراى حديبيّه را همه مورّخان و مفسّران در كتابهاى تاريخ و تفسير آورده‌اند.