فراموش نشده بود؛ و سخت آشكار بود كه پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم از مرحله دفاع به مرحله هجوم وارد شده، اصل اين كار به فرمان الهى صورت گرفت و يكى از شجاعانه‌ترين اقدامات نظامى سياسى دوران زندگى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم بود؛ چرا كه حركت با اين تعداد، آن هم بدون تجهيزات جنگى (ياران پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم فقط شمشير به همراه داشتند كه در عرف عرب به عنوان اسلحه مسافر محسوب مى‌شد) و رفتن به منطقه نفوذ و قدرت دشمن، در جائى كه هيچ پناهگاهى وجود نداشت، مطلب عجيب و خطرناكى به نظر مى‌رسيد، تا آنجا كه منافقان مى‌گفتند كه محمّد صلى الله عليه و آله و سلم و يارانش هرگز از اين سفر باز نخواهند گشت؛ چنان كه قرآن سخن آنها را نقل كرده:

«بَلْ ظَنَنْتُمْ ان لَّنْ يَنْقَلِبَ الرَّسُولُ وَ الْمُؤْمِنُونَ إِلى‌ أَهْليهِمْ أَبَداً وَ زُيِّنَ ذلِكَ فى قُلُوبِكُمْ ...؛ ولى شما گمان كرديد پيامبر و مؤمنان هرگز به خانواده‌هاى خود باز نخواهند گشت؛ و اين (پندار غلط) در دلهاى شما زينت يافته بود ...» [1]

اين اقدام در بردارنده معانى متعدّد سياسى و نظامى و روانى بود و در حقيقت قدرت نمائى بى‌نظيرى بود تا قريش را از انديشه هجوم مجدد به مدينه باز دارد، و ضمناً به همه اعراب نشان دهد كه مانند تمام آنها، كعبه را بس محترم و مقدَّس مى‌دارد، و بدين ترتيب تبليغات منفى قريش را خنثى سازد؛ و از سوى ديگر به قريش ثابت كند كه موقعيّت «مكّه» با پيروزى نهضت اسلام متزلزل نخواهد شد و مكّه همچنان مقدّس خواهد بود در نظر مسلمين نيز سخت مقدّس باقى خواهد ماند.

لمانان سرانجام به سرزمين «حديبيّه» كه روستائى نزديك مكّه (تقريباً 20 كيلومترى مكّه) بود رسيدند، و چنان كه پيش‌بينى مى‌شد، مشركان از ورود آنها به مكّه، جلوگيرى كردند، و سفيران متعدّدى ميان قريش و لشگر اسلام رفت و آمد كردند، سرانجام به تنظيم صلحنامه «حديبيّه» كه يك پيروزى عظيم با امتيازات مهم‌

[1]- سوره فتح، آيه 12.