به دست هم دهد تا بچّه‌اى سالم متولّد گردد، و هيچ يك از اين مقدّمات در اختيار انسان نيست. و لذا پدر و مادر نمى‌توانند پس از انعقاد نطفه به طور قطع و يقين بگويند: «9 ماه ديگر بچّه ما سالم متولّد خواهد شد»، بلكه شايسته است اين جمله را همراه با مشيّت الهى كرده و بگويند: «ان شاء اللَّه 9 ماه ديگر متولّد خواهد شد» چرا كه بدون مشيّت الهى هيچ كارى به سامان نمى‌رسد، و إن‌شاءاللَّه استمداد جستن از لطف خداوند است. به تعبير ديگر، معناى إن‌شاءاللَّه آن است كه: «خداوندا آنچه از من ساخته بود انجام دادم، بقيّه را تو به لطف و كرامت عنايت كن».

در ضمن شأن نزول آيه فوق اجمالًا چنين است كه پيامبر بدون ذكر إن‌شاءاللَّه به كسانى كه پيرامون اصحاب كهف و مانند آن سؤال كرده بودند قول توضيح و جواب داد، و به همين جهت، مدّتى وحى الهى به تأخير افتاد، تا به پيامبر صلى الله عليه و آله در اين زمينه هشدار داده شود، و سرمشقى براى همه مردم باشد. [1]

2. پيامبر صلى الله عليه و آله و فراموشى!

سؤال: آيا ممكن است به پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نيز حالت نسيان و فراموشى دست دهد؟ و اگر جواب منفى است، معناى آيه كه فراموشى را به آن حضرت نسبت داده چيست؟

جواب: برخى از مفسّران معتقدند: پيامبر صلى الله عليه و آله فراموشى ندارد، و آنچه در اين آيه شريفه ذكر شده اشاره به امّت پيامبر دارد و اين آيه، شبيه آيه شريفه: « «لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ»؛ اگر مشرك شوى، تمام اعمالت تباه مى‌شود و از زيانكاران خواهى بود» [2] مى‌باشد زيرا بدون شك پيامبر نه مشرك‌

[1]. شرح بيشتر را در تفسير نمونه، ج 12، ص 386 به بعد مطالعه فرماييد.

[2]. سوره زمر، آيه 65.