اختيار داشته باشند باز هم محال است؟

وآنگهى در مورد مؤسسات كوچك چه مى‌گوئيد؟ آيا مانعى دارد كه گروهى از كاركنان ادارات مثلًا با صرفه جوئى، در حقوق خود يك مرغدارى تأسيس كنند كه ده نفر كارگر در آن مشغول به كار شوند و درآمد بيشتر آن مال كارگران باشد و سهمى هم از آن نيز به سرمايه گذاران برسد؟ آيا اين هم از طريق حلال محال است؟

2- حديثى كه در مورد محدود بودن مال حلال بحد معينى ذكر شده هر گاه از گفتگوئى كه در سند آن است صرف نظر كنيم نه تنها دليل بر گفتار شما نيست بلكه كاملًا بر خلاف آن مى‌باشد و در اين جا باز متأسفانه آن قسمتى را كه ظاهراً بنفع آنها بوده گرفته‌اند و بقيه را فراموش كرده‌اند.

متن حديث را عيناً مى‌آوريم:

عن ابراهيم بن محمد عن ابى عبداللَّه عليه السلام. ما اعطى اللَّه عبدا ثلاثين الفاً و هو يريد به خيرا و قال ما جمع رج قط عشرة آلاف درهم من حل و قد يجمعها لاقوم، اذا اعطى القوت و رزق العمل فقد جمع اللَّه له الدنيا و الآخرة. [1]

«از امام صادق عليه السلام چنين نقل شده كه فرمود: خداوند به كسى كه خير او را بخواهد سى هزار (درهم) نمى‌دهد، و فرمود هرگز كسى ده هزار درهم از طريق حلال جمع آورى نكرده است (سپس اضافه فرمود) ولى بدانيد گاهى خداوند آن را براى گروهى جمع آورى مى‌كند، هر گاه انسان مقدار نياز زندگى را داشته باشد و توفيق عمل پيدا كند دنيا و آخرت را براى او جمع كرده است».

همان گونه كه ملاحظه مى‌كنيد در آغاز حديث سخن از سى هزار است و بعد از ده هزار و در پايان حديث مى‌فرمايد: گروهى هستند كه خداوند اين مقدار مال را از طريق حلال بآنها مى‌دهد.

از مجموع اين سه تعبير بخوبى مى‌فهميم كه اين يك قانون كلى نيست و درست به اين ميماند كه گاهى ما مى‌گوئيم امروز غذاى سالم و پاك بدست نمى‌آيد منظور اين است كه كم است نه اينكه بكلى ناياب است.

بعلاوه بفرض كه يك قانون كلى هم باشد حتماً مخصوص شرايط و زمان معينى بوده و در هر شرائطى قابل قبول نيست، چرا كه ده هزار درهم در زندگى امروز ما چه نقشى مى‌تواند داشته باشد؟ آيا يك اطاق كوچك با آن مى‌توان ساخت؟ يا يك وسيله نقليه ساده و چند قطعه فرش و وسائل منزل مى‌توان از آن تهيّه نمود؟ مسلّماً نه.

3- درست دقّت كنيد سخن از «كنز» نيست بلكه سخن از عكس آن است، سخن از آن است كه سرمايه‌

[1]. وسائل الشيعه، ج 12، ص 21.