مطلبى است شايان دقت و تأمل.

2- آيا بسم اللَّه جزء تمام سوره‌هاى قرآن است؟

مفسّران و علماى علوم قرآن معمولًا در شمارش آيات سوره‌ها «بسم اللَّه» را يكى از آيات سوره به حساب نياورده‌اند، جز در سوره حمد كه تقريباً به اتفاق و اجماع همه فقها بسم اللَّه جزء آن است، و لذا عدد آيات سوره «حمد» را «هفت آيه» شمرده‌اند كه يكى از آنها بسم اللَّه است.

و نيز يكى از نام‌هاى معروف اين سوره‌ «السَّبُعُ الْمثانى» است ( «سبع» به خاطر آيات هفتگانه آن، و تعبير به «مثانى» به خاطر اين‌كه اين سوره به لحاظ اهميّتش دو بار بر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نازل شده است).

ولى به هر حال نوشتن «بسم اللَّه» در تمام قرآن‌هاى قديم و جديد دليل قاطعى بر جزئيت آن نسبت به هر سوره است.

از «عبداللَّه بن عمر» نقل شده است كه وقتى نماز را آغاز مى‌كرد بعد از تكبير بسم اللَّه الرحمن الرحيم مى‌گفت ... و مى‌گفت اگر بسم اللَّه را نخوانيم پس چرا در قرآن نوشته شده است؟! [1]

«سيوطى» دانشمند معروف اهل سنت روايات زيادى در مورد جزء بودن بسم اللَّه در سوره حمد، در جلد اوّل تفسير «در المنثور» آورده است.

روايات متعددى نيز از طرق اهل بيت و ائمه هدى عليهم السلام در جزء بودن بسم اللَّه نسبت به سوره حمد و ساير سوره‌هاى قرآن وارد شده است، و لذا اجماع و اتفاق علماى شيعه بر جزئيت آن در تمام موارد است. [2]

به عنوان نمونه در حديثى از طرق اهل سنت از «جابر بن عبداللَّه» مى‌خوانيم كه مى‌گويد: پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم به او فرمود: «هنگامى كه به نماز برمى‌خيزى چگونه‌

[1]. سنن بيهقى، جلد 2، صفحه 43- 47.

[2]. به كتاب‌هاى خلاف شيخ طوسى، جلد 1، صفحه 102 مسأله 82، و سنن بيهقى، جلد 2، صفحه 44 و 45 و 46، و در المنثور، جلد 1، صفحه 7 و 8، و البيان فى تفسير القرآن صفحه 552 مراجعه شود.