وخشوع و خضوع و اظهار نداری و بیچارگی است که در طول سفر باید بروز یابد.
امام علی (ع) درباره این حکمت حج میفرماید: «جعلّه سبحانه علامة لتواضعهم لعظمته و اذعانهم لعزّتهِ»؛[1] «خداوند حج را نشانه قرار داد تا بندگان دربرابر عظمت او فروتنی نموده، به عزت و بزرگواری پروردگار اعتراف کنند».
امام رضا (ع) نیز علّت و فلسفه حج را فروتنی، ذلّت وخضوع میداند: «انّ علّة الحجّ الوفادة الی الله
وما فیه من الخضوع و الاستکانة و الذلّ».[2]
پوشش هم رنگ و هم شکل با دیگران، طواف بنده وار به گرد خانه خدا، سعی وحرکت بین دو کوه صفا و مروه، کوتاه کردن موهای سرو انداختن سنگ به جمرات، پیاده روی و
همه برای از بین بردن روحیه نخوت و خودبزرگبینی و نشانه فروتنی و انکسار انسان دربرابر خداوند است؛ چنان که امام صادق (ع) مسعی را محبوبترین مکان نامید؛ زیرا جباران و گردنکشان در آنجا به ذلّت میافتند و در هنگام هروله، همه ساز و برگها را از بدن فرو میریزند. [3]از دیدگاه مولا مهدی نراقی، یکی از وظایف اساسی حجگزاران تواضع و فروتنی برای صاحب خانه و تضرّع و زاری در درگاه عزّت و جلال اواست.[4]
[1] نهج البلاغه، خطبه 1. [2] علل الشرایع، ص 674. [3] محجة البیضاء، ج 2، ص 192. [4] جامع السعادات، ج 3، ص 480.