بر كران قرآن

در دوره سياه رژيم منحوس پهلوى، حوزه‌هاى علميه تحت فشارهاى شديد سياسى حكّام وقت به انزوا كشيده و در مواردى نابود شدند، صرفاً در برخى نقاط از جمله قم و نجف و تا حدودى مشهد مقدس در آن زمان حوزه‌هايى باقى ماند كه برخلاف اختناق شديد توانستند به حيات علمى و فرهنگى خود ادامه دهند و طبعاً به ضرورى‌ترين مسايل كه مورد نياز بود مى‌پرداختند و آنچه بيشتر مورد سؤال روزمره قرار مى‌گرفت، مسايل فقهى بود، از اين روى تمامى تلاش‌هاى حوزه‌هاى مذكور بر محور فقه و اصول متمركز گرديده و ساير علوم اسلامى از جمله معارف قرآنى كم‌رنگ شده بود. به همين دليل تا زمان حركت علمى و فكرى علامه طباطبايى پيشرفتى در ساير دانش‌هاى دينى نمى‌ديديم و در زمينه تفسير قرآن، فلسفه، كلام، عقايد و حتى اخلاق در اين ايام كتابهاى برجسته‌اى تأليف نمى‌گرديد، صرفاً در گوشه و كنار، اشخاصى با اشتياق شخصى خودشان، مطالعاتى در تفسير انجام مى‌دادند.

در اين ميان علاّمه با آن بينش نافذى كه داشت احساس وظيفه در خصوص احياى علوم قرآنى مى‌نمود، و به همين جهت درس تفسير را در حوزه بُنيان نهاد. ابتدا در ايام تعطيل و سپس در ايام تحصيل، اين درس رسمى گرديد و همراه با آن، تفسير الميزان را نگاشتند كه در همان وقت نه‌تنها در ايران، بلكه در ديگر سرزمين‌هاى اسلامى، استقبال كم‌نظيرى از آن‌شد و شيوه تفسيرى ايشان كه مُبتنى بر تفسير آيات به كمك ساير آيات بود به عنوان شيوه‌اى ممتاز مورد تحسين و ستايش اهل نظر قرار