مي‌سازد: فَلَمَّا زَاغُوا أَزَاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ؛[1] هنگامي كه آنان از حق منحرف شدند، خداوند قلوبشان را منحرف ساخت.

مثال اين سنت خداوند اين است كه كسي در مسير سراشيبي به راه بيفتد و با سرعت بدود، در ابتدا بايد مقداري نيرو صرف کند تا بتواند حرکت کند، ولی وقتی راه افتاد، به‌سختي مي‌تواند در سراشيبي جلوی خود را بگیرد؛ مگر اينكه به‌تدريج، شیب آن کم شود و يا به راه مسطح برسد. این کسانی که راه نادرستي را انتخاب، و بر آن پافشاري مي‌کنند، درنهايت، به جایی خواهند رسيد که دیگر متوجه نمي‌شوند راه کج و راست کدام است. اينان نه‌تنها به كجروي مبتلا مي‌شوند، بلكه از آن پس، خداوند آنها را گرفتار كج‌فهمي هم خواهد كرد. آيات شريفة وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَي عِلْمٍ؛[2] «خداوند او را با آگاهي، گمراه ساخته است»، وَمَنْ يُضْلِلِ اللّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ؛[3] «و هركس را خداوند گمراه سازد، راهنمايي براي او نخواهد بود»، و فَمَن يَهْدِي مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ؛[4] «چه كسي مي‌تواند آناني را كه خداوند گمراه كرده است، هدايت كند»؟ حكايت از آن دارند كه خداوند افرادي را در گمراهي نگه خواهد داشت و كسي جز او نمي‌تواند انسان را در مسير هدايت قرار دهد. حركت در سراشيبي گمراهي، درنهايت، منجر به چنان سرنوشتي خواهد شد و عنان اختيار نيز از دست انسان بيرون مي‌رود. از‌اين‌رو، افراد بايد مراقب باشند اگر در راه نادرستي هم