وجودي آزاد و مستقل از همه موجودات است، كاملاً بي‌اساس است. انسان مملوك خداى متعال است و همين مملوكيت سرچشمة پيدايش مسئوليت‌ها مى‌شود.

3. عدم تعلق فطرى انسان به اشيا و امور

ممكن است كسانى ادعا کنند كه انسان مى‌تواند فارغ از همه چيز باشد و به هيچ چيز دلبستگى و تعلق خاطر پيدا نکند. به بيان ديگر، انسان به حسب فطرت اوليه‌اش، تعلق‌پذير نيست و فطرت انسانى اقتضا دارد كه بشر هيچ گونه علاقه و محبتى به هيچ موجودى پيدا نكند و از هر چيزي آزاد باشد.

اين معناى «آزادى» نيز صبغة فلسفى دارد كه به «علم الّنفس» فلسفه مربوط مى‌شود و البته هيچ گونه ارتباطى با مباحث حقوقى ندارد (برخلاف دو معناى سابق «آزادى» كه اگرچه هر دو «فلسفى»اند، اما با فلسفة «حقوق» پيوند مى‌يابند).

به عقيدة ما اين معنا نيز نادرست است. انسان به گونه‌اى است كه قلباً متعلق به غير است و نمى‌تواند به هيچ چيز دلبستگى نداشته باشد. اقتضاى فطرت آدمى اين است كه نسبت به بعضى از اشيا و امور علاقة قلبى و تعلق خاطر بيابد. البته تحقيق در اينكه ريشة اين علاقه‌ها و پيوندها چيست و چگونه انسان به چيزى محبت پيدا مى‌كند، مستلزم بحثهاى دقيق و عميق روان‌شناختى است. تفصيل اين مسائل را در علم روانشناسى بايد جست‌وجو كرد. قدر متيقن اين است كه انسان داراي «حب ذات» است و به هر چيزي که موجب لذت، منفعت، مصلحت و كمال او شود محبت و دلبستگى پيدا مي‌کند. مي‌توان گفت كه ريشة بسيارى از دلبستگي‌ها حب فطرى انسان به «كمال» است؛ يعنى انسان فطرتاً، طالب كمال است و به هر چيزى كه در آن كمال مى‌بيند يا آن را وسيلة «استكمال» خويش مي‌يابد دلبستگى پيدا مى‌كند. نهايت اينكه اين حب به كمال هميشه آگاهانه تأثير نمى‌كند. آنچه متعلّق آگاهى انسان واقع مى‌شود، «نمود»هاى آن