خودمان قرار دهيم. ثانياً مفهوم عام تقليد و پيروى، اختصاص به پيروى از الگوى مستقيم رفتارى ندارد و گرچه ما مستقيما به معصوم دسترسى نداريم اما با مطالعه آنچه در احاديث و سيره معصومان(عليهم السلام) و تاريخ درباره رفتار، خصال و ويژگى‌‌هاى آن حضرات وارد شده، مى‌‌توانيم رفتار آنها را كشف كنيم و در ذهن خود، الگويى رفتارى از آنها ترسيم و از آن پيروى كنيم.

شبهه دوم اين است كه ما مى‌‌پذيريم كه انسان در مسير تربيت خويش بايد از الگوهايى تبعيت كند و در مواردى تقليدْ عقلايى و صحيح و بلكه لازم است، اما نمى‌‌توانيم كسانى را كه در 1400 سال قبل زندگى مى‌‌كرده‌‌اند الگوى خود قرار دهيم؛ چون رفتار آنها مربوط به چندين قرن پيش بوده و بر فرض كه اين رفتار در زمان خود، نمونه و قابل اقتباس و پيروى بوده، اما امروزه با توجه به تغيير شرايط زمانى و مكانى، ديگر آن رفتار قابل تأسّى و پيروى نيست.

چنانكه دانستيم شبهه‌‌افكنان در مورد اصل تقليد مغالطه مى‌‌كردند و با استناد به مصاديق و مواردى كه تقليد در آنها كوركورانه و موجب گمراهى است و قرآن نيز آنها را مذمت كرده و مردم را از تقليد از نياكان باز داشته است، حكم اين مصاديق را به همه موارد تعميم مى‌‌دادند. ما در رد مغالطه آنها گفتيم كه اگر در مواردى تقليد ناپسند و غيرعقلايى بود، دليل آن نيست كه در همه موارد تقليد صحيح نباشد؛ بلكه تقليد در مواردى نه تنها صحيح بلكه از نظر عقلْ واجب و لازم نيز هست. در اينجا نيز آنان شبهه خود را در قالب يك مغالطه طرح مى‌‌كنند و با شمردن چند مورد از رفتار معصومان كه فعلاً تأسّى به آنها ممكن نيست، حكم آن موارد محدود را به همه موارد تعميم مى‌‌دهند و مى‌‌گويند كه اصلاً نمى‌‌شود به معصومان تأسّى كرد و زمان تأسّى به رفتار آنها گذشته است.

به عنوان نمونه، آنها مى‌‌گويند كه لباس شب عروسى حضرت زهرا(عليها السلام) از كرباس بود و يا ظروف جهيزيه ايشان سفالين بود و امروز كسى براى لباس