از كجا سيم برق را مى‌شناسد؟ چه بسا سيم تلفن يا طناب يا چيز ديگرى باشد، از كجا مى‌داند كه برق دارد؟ شايد تكه سيمى است كه همين طور وسط پله ها افتاده، و خلاصه حرف اين كودك پنج ساله احتمال چندان بالايى را در نظر شما درست نمى‌كند. اما از آن طرف، مسأله، مسأله مرگ و زندگى است، برق است و نمى‌شود با آن شوخى كرد. بنابراين گر چه احتمال ضعيف است اما چون محتمل قوى است، شما به هنگام بالا رفتن از پله ها كاملا مراقبيد كه كجا به سيم مى‌رسيد و با احتياط از كنار آن عبور مى‌كنيد.

در بحث ما هم، محتمل بسيار قوى است. مسأله از مرگ و زندگى هم بالاتر است، مسأله تا ابد در آتش و عذاب بودن، آن هم آتش و عذاب آن چنانى مطرح است. اگر همين جهنم و آتش را با زبانى نرم و با احساسى دلسوزانه و صادقانه بيان كنم، احتمال اين كه سخن مرا بشنود و از آن تأثير بپذيرد، زياد است.

چگونگى برخورد اسلام با رفتارهاى شخصى و خصوصى

اما اگر از مقام دعوت گذشتيم و بحث جامعه و حكومت و رفتار افراد و تأثير آن بر جامعه مطرح شد، مسأله فرق مى‌كند. اين جا گاهى اين طور است كه يك عملِ پنهانى است و نفع و ضررش كاملا شخصى است و هيچ تأثير مهمى بر جامعه ندارد؛ مثلاً نماز شبى است كه نصف شب مى‌خواهد از رختخوابش بلند شود و بدون اين كه كسى بفهمد نماز شب بخواند، و يا، العياذ بالله، شيشه مشروبى پيدا كرده و در پستوى خانه خودش مى‌خورد. در اين قبيل موارد، استفاده از جاذبه بسيار خوب است؛ يعنى مثلاً فوايد و آثار نماز شب را برايش بگويد تا انگيزه در او ايجاد كند كه نماز شب بخواند، يا با دلسوزى و زبانى دوستانه و ملايم، ضررهاى مشروبات الكلى را برايش توضيح دهد تا از اين