امّا طبّ در مصر و اندلس نيز كه از ممالك مفتوحه اسلامى بوده ترقّى شايانى نموده و نمايندگانى عاليشأن بعالم نشان داده است مانند ابن رشد [1] و ابن زهر [2] و ابن جلجل‌ [3] و ابو القاسم‌ [4] بن خلف الزهراوى كه بجرّاح عرب معروف ميباشد.

دوره استقلال طب اسلامى‌

پس از دوران ترجمه و در خلال قرنها كه در عالم طبّ با تسلّط فوق العاده برقرار بوده است دوره استقلال طبّ اسلامى بيمن وجود مؤلّفين چه در مشرق ممالك‌

[1] - ابن رشد (595- 517 ه.- 1198- 1120 م.) قاضى ابو وليد محمّد بن احمد بن محمّد بن رشد قرطبه اندلسى كه در ميان اروپائيان به‌Averroes معروف ميباشد.

حكيم و فيلسوف و طبيب عاليشأنى كه در تمدّن اسلامى اندلس سهم و مقام بزرگى دارد، صاحب تأليفات زيادى در طب و فلسفه ميباشد.

[2] - ابن زهر (559- 466 ه.- 1164- 1073 م.) ابو مروان عبد الملك بن ابى اعلاء زهر بن ابى مروان الاشبيلى (از اهالى اشبيليه اسپانياSeville ) ميباشد كه مسافرتها به مراكش و قيروان و مصر نموده و سپس به اشبيليه آمده و بطبابت اشتغال ورزيده است.

صاحب عقايد عالى و تأليفات بزرگ در علم طبّ ميباشد و كسى است كه دقّت‌هاى عميقه در باب فاد زهرAntidote و سنگهاى مثانه و كليه نموده است، ابن زهر استاد ابن رشد بوده است. ابن زهر در ميان اروپائيان به‌Avenzoar معروف است.

[3] - ابن جلجل، نامش سليمان يا داود، پدرش حسان طبيب اندلسى صاحب تأليفى است بنام تاريخ الحكماء كه سند و مدرك تاريخ طب براى اغلب مورّخين ميباشد، بعلاوه تفاسيرى بر روى كتب قدما برشته تحرير در آورده، وفاتش در حدود سال 372 هجرى قمرى است (براى اطلاعات بيشترى رجوع شود به طبقات الاطباء ابن ابى اصيبعه و ابن النديم و اخبار الحكماء قفطى).

[4] - ابو القاسم بن خلف الزهراوى كه در ميان اروپائيان به‌Abulcasis معروف ميباشد، طبيب معروف متولد در اشبيليه كه در اواسط قرن يازدهم ميزيسته داراى تأليفى است بزبان عربى بنام (التّصريف) كه مكرّر بزبانهاى ديگر ترجمه شده است و بهترين ترجمه آن در سال 1778 ميلادى است كه توسّط( Channing -Oxford )در دو جلد بعربى و ايطاليائى چاپ شده است.