نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 499
شاخههاى اين سه زوج بسيار با يكديگر آميخته مىباشند (تشكيل شبكه
بازويى) ولى بيشتر زوج ششم بر فراز سطح استخوان شانه مىرود و آن اندازه رشته عصبى
كه از زوج ششم به سوى پرده حاجز گسيل مىگردد نسبت به زوج چهارم بيشتر ولى از زوج
پنجم كمتر مىباشد.
بيشتر شاخههاى زوج هفتم به سوى بازو مىرود، گرچه از شاخههاى آن
همراه با شاخهاى از زوج پنجم به سوى ماهيچههاى سر و گردن و پشت مىروند و سپس به
پرده حاجز مىرسد.
اما زوج هشتم پس از آميزش و همراهى با ديگر زوجها (ششم و هفتم) به
سوى پوست ساعد و دست مىرود و چيزى از آن به طرف پرده حاجز نمىرود [1] ولى آنچه از زوج ششم به ناحيه دست
مىرود [2] از شانه عبور نمىكند [3] و آنچه از زوج هفتم مىرود از بازو
نمىگذرد.
آنچه از ناحيه شانه به سوى ساعد مىآيد
[4] از زوج هشتم است كه البته با ابتداى رشتههاى عصب روييده از نخاع
بخش مهرهاى سينه آميخته گرديده است. [5]
[3] آملى مىگويد: اين سخن ابن سينا در اينجا كه زوج ششم از شانه
عبور نمىكند، با عبارت فصل اول از تعليم سوم در بحث اعراض و دلايل در تعارض
مىباشد؛ زيرا در آن فصل مىگويد، أما مشاركات، از درد انگشتان به سبب سابق به
وجود آسيب در زوج ششم از ازواج عصب گردنى استدلال مىگردد ولى در اينجا مىگويد،
عصب ششم از شانه عبور نمىكند.
آملى مىگويد: سخن ابن سينا در اينجا درست مىباشد، چنانچه جالينوس
تصريح بر اين نكته نموده است كه از عصب ششم گردنى به انگشتان دست عصب رسانى
نمىشود.
حكيم جيلانى در پاسخ به اين تعارض مىگويد: اين تصريح از كلام
جالينوس است كه خود در جاهايى از كتابهاى خود حكايت نموده است كه حسِ انگشتان
كوچك و انگشترى و نيمى از انگشت ميانى مردى دچار آسيب گرديد بطورى كه درمان او
مفيد واقع نشد تا اين كه دارو بر خروجىهاى عصب زوج ششم از اعصاب نخاعى وى ضماد
كردم و نتيجه بخش واقع گرديد و ابن سينا نيز بدين موضوع در محل خود استدلال نموده
است لذا براى رفع تناقض موجود بايد بگوييم آنچه در اينجا بيان شده مقصود اعصاب
حركتى دست مىباشد كه از زوج ششم عصب رسانى نشده است و آنچه در آن فصل بيان شده
مقصود اعصاب حسى دست مىباشد كه از زوج ششم عصب رسانى شده است. (شرح آملى، ص 311)
[4] در نسخه جيلانى به جاى عبارت «أما الذى يجىء للساعد من
الكتف» كه ترجمه شد. آمده است: أما الذى يجىء الساعد والكف يعنى آنچه به سوى ساعد
و كف دست مىآيد، اين نسخه با اين كه با نسخه آملى، بولاق و تهران سازگار نمىباشد
ليكن با بيان ابن سينا در فصل بعدى كه مىگويد «فيرافق ثامن عصب العنق ويمتدان معا
الى اليدين حتى يوافيا الساعد والكف» سازگار مىباشد.
[5] چنانچه از اسنل نقل شد: شبكه بازويى از ... و اولين عصب نخاعى
سينهاى به وجود مىآيد.
نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 499