(ماهيچه وارونه كننده سر و گردن به جلو)

ماهيچه‌هاى وارونه كننده سر و گردن با هم به سمت جلو دو ماهيچة واقع زير مرى مى‌باشند كه (يكى از آن دو) به سوى بخش مهره اول و دوم گردنى مى‌رود و با آن دو پيوند مى‌خورد، پس هرگاه جزيى كه بعد مرى واقع شده، دچار انقباض گردد سر به تنهايى به جلو خم مى‌شود [1] و اگر جزيى كه با دو مهره گردنى پيوند خورده به كار آيد گردن نيز به جلو خم مى‌گردد. [2]

(ماهيچه برگرداننده سر به عقب)

ماهيچه‌هايى كه تنها سر را به سمت عقب بر مى‌گردانند، عبارتند از چهار زوج ماهيچه كه زير زوج ماهيچه‌هايى كه بيان آن مى‌آيد، [3] نهفته مى‌باشند. رويشگاه اين زوج ماهيچه‌ها بالاى مفصل (مهره اول گردن با سر) [4] مى‌باشد، پس از آنها يكى به سوى زوايد خارى‌ [5] مى‌آيد، و رويشگاه آن از وسط عقب سر (استخوان مؤخر سر) دورتر مى‌باشد، و يكى ديگر به سوى زوايد بالى (عرضى) مى‌آيد و رويشگاه آن درست وسط عقب سر مى‌باشد.

پس از همين زوج (بالى) [6]، يك زوج ماهيچه به سوى دو بال مهره اول مى‌رود و بالاى دو ماهيچه‌اى كه به خار مهره دوم گردن مى‌رسد، قرار مى‌گيرد.

[1] اين جزء از ماهيچه با جزء ديگر در حال استلقا (به پشت خوابيدن) زير مرى قرار مى‌گيرد تا براى مرى مزاحمت ايجاد نكند و اين جزء بدون اين كه به مهره‌هاى گردنى چسبيده باشد تا درز لامى در استخوان سر كشيده مى‌شود.

[2] رشتة اين جزء از ماهيچه همراه با جزء پيشين، از استخوان جناغ منشأ مى‌گيرد سپس از جزء ديگر جدا مى‌گردد و در مجاورت مهره‌ها قرار گرفته و بخش فوقانى آن به دو مهره اول و دوم گردنى به سختى مى‌چسبد. (برداشت از شرح آملى، ص 258)

[3] در عبارت قانون «التى ذكرها» دارد شارح آملى مى‌گويد: چون بعد از اين درباره آن سخن خواهد گفت، لذا مناسب بود بگويد «التى نذكرها».

[4] بالاى مفصل شامل استخوان مؤخر سر مى‌باشد.

[5] مهره دوم گردنى زيرا مهره اول زوايد خارى ندارد.

[6] از ماهيچه‌اى كه به سوى بال‌ها مى‌رود چند زوج منشعب مى‌گردد.