responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : برهان شفا نویسنده : ابن سينا    جلد : 1  صفحه : 35

أنت تنظر هل الأكبر للاوسط لينتج منه الأكبر للأصغر. فإذا بان لك أنه للأوسط، بآن لك فى الحال أنه للاصغر، و لم تحتج أن تنتظر شيئا و أن تنظر فى تأليف الأصغر مع الأوسط؛ بل يتبين لك الأمر ان معا فى الزمان، و لم تحتج أن تطلب بعد وجود ك الأكبر للأوسط أنه موجود للأصغر و لا فى أقصر جزء من الزمان لو كان، لكن هذا العلم السابق إنما هو سابق بالذات، و إليه توجه أول الطلب بالذات. فهكذا ينبغى أن يفهم هذا الموضع.

(29) نبايد گمان شود كه منظور از [سبق در] سخن ارسطو كه: «مسبوق به يك علم است»، سبق زمانى است؛ بلكه منظور سبق ذاتى است. گاهى ما اشيايى را بالفعل مى‌شناسيم، به نحوى كه از اين طريق نوعى شناسايى قديمى بالقوه، بالفعل مى‌گردد، در اين‌جا معرفت قديمى سبق زمانى دارد. ولى بعضى از امور را همراه با علمى كه براى شناسايى آن امور لازم است مى‌شناسيم؛ و اگر آن علم سبق زمانى داشت در واقع نسبت به علم جديد بالقوه بود. مثلا، وقتى تو حدّ اكبر و اوسط و اصغر را فرض كنى، و اوسط براى اصغر ثابت باشد، و تو ندانى كه آيا اكبر براى اوسط حاصل است تا از اين طريق ثبوت اكبر براى اصغر نتيجه شود، و سپس بر تو روشن گردد كه اكبر براى اوسط ثابت است، بلافاصله بر تو روشن خواهد شد كه اكبر بر اصغر نيز ثابت است، و ديگر نياز به هيچ امرى نيست و لازم نيست درباره‌ى نحوه‌ى تأليف اصغر با اوسط فكر كنى، بلكه هر دو امر براى تو در زمان واحد روشن مى‌شود؛ و بعد از اين‌كه تو ثبوت اكبر براى اوسط را دريافتى، ديگر نياز به طلب ثبوت اكبر براى اصغر را حتّى براى يك لحظه نخواهى داشت؛ با اين‌حال اين علم‌ 26، سابق است، امّا سابق بالذات، و اين علم است كه اولا و بالذّات مورد طلب است. بنابراين شايسته است كه اين موضع [از كلام ارسطو] چنين فهميده شود.

الفصل الرابع فى تعديد مبادى القياسات بقول عام‌ (30) ثم إن مبادئ القياسات كلّها إما أن تكون أمورا مصدقا بها بوجه أو غير مصدق بها. و التى لا يصدّق بها إن لم تجر مجرى المصدّق بها بسبب تأثير يكون منها فى النفس، يقوم ذلك التأثير من جهة ما مقام ما يقع به التصديق، لم ينتفع بها فى القياسات أصلا.

نام کتاب : برهان شفا نویسنده : ابن سينا    جلد : 1  صفحه : 35
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست