responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : تجريد شرح نمط هفتم از كتاب الاشارات و التنبيهات نویسنده : بهشتى، احمد    جلد : 1  صفحه : 287

ادامه سخن شيخ الرئيس را درباره توانايى، ملاحظه كنيم:

فإنّ كونه قادرا صفة له واحدة يلحقها إضافة إلى أمر كلّيّ، من تحريك أجسام بحال ما مثلا لزوما أوّليّا ذاتيّا، و يدخل في ذلك زيد و عمرو و حجارة و شجرة دخولا ثانيا؛ فإنّه ليس كونه قادرا متعلّقا به الإضافات المتعيّنة تعلّق ما لا بدّ منه فإنّه لو لم يكن زيد أصلا فى الإمكان و لم تقع إضافة القوّة إلى تحريكه أبدا ما ضرّ ذلك في كونه قادرا على التحريك؛

توانا بودن شى‌ء، صفت يگانه‌اى است براى آن شى‌ء كه لازمه اوّلى و ذاتى آن، اضافه به يك امر كلى است كه مثلا عبارت است از: تحريك اجسام در برخى از حالات و در اين امر كلى، زيد، عمرو، سنگ و درخت، دخول ثانوى پيدا مى‌كنند؛ زيرا تعلّق توانايى، به اضافه‌هاى متعيّن و مشخّص، قطعى و حتمى نيست؛ چراكه اگر زيدى در بوته امكان نباشد و هرگز اضافه توانايى، به تحريك وى وقوع نيابد، ضررى به توانايى آن شى‌ء بر تحريك وارد نمى‌كند.

نكته مهمى كه شيخ الرئيس در عبارت بالا به آن پرداخته، اين است كه توانايى، اوّلا و بالذات، تعلّق به يك امر كلى و ثانيا و بالعرض، تعلّق به امور جزئى پيدا كرده است.

اگر شخصى بر تحريك اجسامى توانايى دارد، اوّلا و بالذات، متعلّق توانايى، اجسام كلى است. اجسام جزئى كه مصاديق آن كلى‌اند، ثانيا و بالعرض، متعلّق توانايى‌اند. مصاديق جسم كلى عبارتند از: زيد، عمرو، چوب، آهن، سنگ و غيره. اگر عمرو يا زيدى بر پهنه گيتى قدم نگذاشته باشد يا چوب، آهن و سنگى پيدا نشود، باز هم آن شخص بر تحريك اجسام تواناست؛ چراكه فرض اين است كه قوّه فاعلى او با همان ويژگى‌هاى لازم، يعنى علم و مشيّت، موجود است. مى‌گويند: شخصى مدّعى بود كه آوازخوان زبردستى است. از او خواستند كه چند بيتى بخواند. گفت: بايد در حمام باشم يا سرم را داخل خمره‌اى كنم! در حقيقت او بر آوازخوانى توانايى نداشت، وگرنه مى‌توانست بدون خمره يا حمام هم آواز بخواند.

نام کتاب : تجريد شرح نمط هفتم از كتاب الاشارات و التنبيهات نویسنده : بهشتى، احمد    جلد : 1  صفحه : 287
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست