هى ميزانه، و من اضطرب عليه الذوق لم يستغن من تصحيحه و تقويمه بمعرفة العروض و الحذق به» 4.

و اين همان سخنى است كه ابن رشيق قيروانى‌ «*»،- متوفّى به سال 456 هجرى- در كتاب «العمدة» پس از ابن طباطبا گفته است و معلوم مى‌گردد كه تأثير ابن طباطبا در علماى فقه و بلاغت پس از خود، فراوان بوده است.

ابن طباطبا در مبحث «علّة حسن الشعر» گفته است: 6

هرحسى از حواسّ چيزى را مى‌پذيرد و از آن خوشش مى‌آيد مثل اينكه: چشم چهره زيبا و بينى، بوى خوش و دهان، چيز شيرين و گوش، آواز خوش و دست، چيز نرم «و الفهم يانس من الكلام بالعدل الصواب الحق» و فهم هم به كلام درست و خوب، انس مى‌ورزد، علاوه بر اين، ابن طباطبا، علّت ديگرى نيز براى حسن شعر برمى‌شمارد و مى‌گويد:

«و لحسن الشعر و قبول الفهم ايّاه علّة اخرى و هى موافقته للحال التى يعد معناه لها كالمدح فى حال المفاخرة ...» 7

ابن رشيق قيروانى نظير همين مطلب را در كتاب «العمدة» باز گفته و مبحثى به عنوان «لكلّ مقام مقال» طرح كرده و چنين گفته است: 8

«و قد قيل: لكلّ مقام مقال و شعر الشاعر لنفسه و فى مراده و امور ذاته من مزح و غزل و مطايبة و مجون و خمريّة و ما اشبه ذلك ...».

ابن طباطبا، در بحث از اقسام تشبيه گفته است: 9

«و التشبيهات على ضروب مختلفة فمنها: تشبيه الشي‌ء بالشي‌ء صورة و هيئة و منها تشبيه به معنىّ، و منها تشبيه به حركة و بطوءا و سرعة و منها تشبيهه به كونا و منها تشبيه به صونا».

ابو هلال عسكرى متوفّى به سال 395 هجرى هم در كتاب «الصناعتين» 10 نه تنها تقسيمات، ابن طباطبا را در مورد اقسام تشبيه، گفته است بلكه بيشتر مثالهاى‌

(*) سخن ابن رشيق چنين است: كسى كه طبع و ذوقى دارد، به علّت داشتن ذوق عالى، نيازى به شناخت اوزان شعر و اسامى بحور شعرى ندارد و آن كس كه ذوق ضعيف و ناتوان دارد، به اين مقدّمات نياز دارد تا آنكه او را يارى دهد. 5