نام کتاب : در قلمرو بلاغت نویسنده : علوى مقدم، محمد جلد : 1 صفحه : 685
4- السجح السلطانى.
5- خطبة
الاصلاح 7.
كلاعى، مؤلف كتاب، سه اثر اخير را در مقام معارضه و از باب
نظيرهگويى و از جهت اثبات قدرتش در نثرنويسى و رقابت با ابو العلاى معرى نوشته
است.
يكى از ويژگىهاى مؤلف اينست كه وى به واسطه گرايشهاى دينى، نثر را
بر شعر ترجيح داده و در صفحه 36 كتاب فصلى را تحت عنوان «فصلفى الترجيح بين المنظوم و المنثور» نوشته و در اين فصل نثر را بر شعر
ترجيح داده و حديثى نيز در رجحان نثر بر شعر از قول پيامبر اكرم نقل كرده است. او
خود، نثر را بر شعر فضيلت داده، زيرا در شعر، گوينده به اغراقگويى و مبالغهسرايى
وادار مىشود و اين اغراقها و زيادهگويىها، گوينده را به دروغ وا مىدارد و به
قول او «... و
الكذب ليس من شيم المؤمنين 8».
مؤلف در تأليف خود به بسيارى از نوشتههاى شرق ممالك اسلامى همچون «ادبالكاتب» و «تأويلمشكل القرآن» ابن قتيبه متوفى به سال 276 هجرى، و «يتيمةالدهر» ثعالبى متوفى به سال 430
هجرى، و «مقامات» و رسالات بديع الزمان همدانى متوفى
به سال 398 هجرى و آثار مختلف ابو العلاى معرى تكيه كرده و به آنها استناد جسته و
مطالبى از نوشتههاى آنان را نقل كرده است؛ و نيز كلاعى در كتاب «احكامصنعة الكلام» به «البيانو التبيين» جاحظ متوفى به سال 255
هجرى، و «فحولةالشعراء» اصمعى متوفى به سال 216
يا 217 هجرى، و «ملاحن» ابن دريد 9متوفى به سال 321 هجرى و «نقدالشعر» قدامة بن جعفر توجه داشته و مطالبى در كتاب خود از اينان نقل
كرده است.
و نيز مؤلف در كتاب خود به مآخذ و منابع غرب ممالك اسلامى همچون كتاب
«الذخيرةفى محاسن اهل الجزيرة» ابن بسام و «زهيرالاداب و ثمر الالباب» ابى اسحاق
ابراهيم بن على الحصرى القيروانى متوفى به سال 453 هجرى 10و رساله «التوابعو الزوابع» ابن شهيد و ديوان ابن خفاجه نظر داشته است 11.
روى هم رفته، مؤلف مطالب كتاب خود را در يك مقدمه و دو باب بيان كرده
و مطالب مقدمه را در چند فصل باز گفته است كه در يكى از آن فضول، فضيلت بيان را،
نام کتاب : در قلمرو بلاغت نویسنده : علوى مقدم، محمد جلد : 1 صفحه : 685