رنجهاى جاهليّت‌

اين نمونه‌اى از بى‌رحميها و رنجهاى دوران جاهليّت عرب پيش از اسلام بود. زيرا فرهنگ اينان آكنده از عقب افتادگى، تعصّبات، برترى جويى، قبيله‌گرايى، تعصّبات قومى و نژادپرستانه نفرت‌انگيز بود. از سويى كوشش، تلاش و ارزشهاى سازنده بر اقتصادشان حاكم نبود بلكه، اقتصادشان از راه شبيخون زدنهاى ناگهانى به يكديگر تأمين مى‌گشت. چرا كه اگر قبيله‌اى احساس فقر و نياز مى‌كرد، تنها به جنگيدن و حمله بردن به ديگرى مى‌انديشيد و آن را عملى درست مى‌پنداشت. به اين صورت كه شبانه يا در روز به قبيله‌اى ديگر حمله مى‌كرد و مردان را مى‌كشت، زنان و كودكان را به اسارت مى‌گرفت وهر آنچه از مال و منال داشتند، به غنيمت مى‌برد. اين شبيخونهاى پياپى بر زندگيشان سايه افكنده بود تا آنجا كه امام على عليه السلام زندگى اينان را اينچنين به تصوير مى‌كشد و مى‌فرمايد:

«كَانَ شِعارَهُمْ الْخَوْفُ وِدِثارَهُمْ السَّيْفُ» [1]

«در دلهايشان ترس رخنه كرده بود ولى از رو شمشير بسته بودند.»

آرى، شمشيرها را از رو بسته بودند امّا ترس در دلهايشان لانه كرده بود و اين نشانه فرهنگ جنگلى اينان بود. و امّا عبادتشان؛ درباره آن هيچ نمى‌توان گفت. چرا كه نمازشان در كنار بيت‌الحرام چيزى جز سوت و كف زدن نبود! آنها در حاليكه برهنه بودند، پيرامون خانه كعبه طواف مى‌كردند و اشعار توهين آميزى را مى‌سرودند و خداوند را