مى‌شد. زيرا فرا روى آنان آينده‌اى بود كه استفاده از هر وسيله‌اى را در جهت رسيدن بدان، براى ايشان توجيه مى‌كرد و حتى وسايلى كه براى نيل به اين هدف به كار گرفته مى‌شد مقدّس و محترم به شمار مى‌آمد. اين طرز انديشه كاملًا شبيه تفكّر جاهلانه‌اى بود كه از مغزهاى خالى و پوشالى آنان تراويده بود. هنگامى كه با رويدادهايى كه از اواخر روزگار خلافت عثمان تا به روى كار آمدن دولت عبّاسيان همراه شويم، در خواهيم يافت كه بهترين و صحيح ترين تفسير براى روشن كردن روند اين رويدادها همان سخن ابوسفيان و اعتقاد وى و پيروان اوست.

جنگهايى كه در عصر خلافت امام على به وقوع پيوست و حرمتهايى كه در دوران حكومت معاويه ناديده گرفته شد و حمله‌هايى كه در روزگار حكومت يزيد روى داد و نبردها و جنگهاى ديگرى كه در دوران حكومت ساير خلفاى اموى صورت پذيرفت، همه و همه بر مبناى همين اصل و براى تحقّق بخشيدن به اين نقشه قديمى و كهنه به اجرا در آمد.

حزب اموى جز به غارت اموال و تشكيل سلطنت و به بندگى گرفتن تمام مردم، آن هم به هر وسيله نمى‌انديشيد. بنابر اين هر كس بخواهد رخدادهاى سياسى را در اين برهه طولانى از اين حقيقت آشكار (سخن ابو سفيان) جدا كند در حقيقت معلول را از علّت و مسبّب را از سبب خويش جدا كرده است.

حق موروثى‌

بدين گونه بود كه حزب اموى از همان روز كه عثمان كه به خلافت راه‌