نخست بر بالين اصحاب پيامبر و سپس بر سر جنازه ياران خود روانه شد و همه را به خاك سپرد. بسيارى از ياران امام شهيد شده بودند. امّا شمار كشتگان سپاه معاويه بيشتر بود. [1]

امام نبردها را رهبرى مى‌كند

در صفين امام عليه السلام با دلاورى و قهرمانى و مواضع راستين خويش تجلّى وصف ناپذيرى داشت. او در اين هنگام شصت سال از عمرش مى‌گذشت و در طول اين مدّت مصايبى بر او فرود آمده بود كه اگر يكى از آنها بر كوهى سترگ فرود مى‌آمد، از هم مى‌پاشيد. امّا او رهبر استوارى بود و هميشه بر بلنداى كمال سير مى‌كرد و اوج مى‌گرفت.

تحركات امام در صفين گوشه‌اى از اين روح شگرف و ايمان راستين او را نمودار مى‌كند. آن‌حضرت به معاويه نامه‌اى نگاشت كه: خود به نبرد من در آى و اين دو سپاه را از خونريزى و كشتار بر كنار دار. پس هر كدام از ما اگر ديگرى را كشت، خلافت از آنِ او باشد.

بدين شجاعت بنگريد كه چگونه آن‌حضرت، داوطلبانه حاضر است جان خود را فداى مسلمانان سازد امّا معاويه در پاسخ امام يك كلمه گفت: «من به نبرد با هماوردى متهور و شجاع علاقه ندارم». آنگاه به عمرو كه او را بر مبارزه با على تشويق مى‌كرد و مى‌گفت: على درباره تو انصاف به خرج داده، نگريست و گفت: اى عمرو! شايد تو بدين مبارزه‌