- 7- تفاوتهايى ميان سطوح روح ملّت‌

به استثناى سطح چهارم (مشخّص كننده‌هاى علمى) كه به خواست خدا بحث آن خواهد آمد، تمامى اين سطوح با روح ملّت و چارچوبهاى كلّى حركت آن در ارتباط است، ليكن در ميان خود تفاوتهايى دارند كه اينك از آنها سخن مى‌گوييم:

«توين بى» درباره چالش بزرگى سخن مى‌گويد كه جامعه با آن روبرو مى‌شود وبا عملكرد استراتژيك همسطح آن پاسخش مى‌دهد. چالش بزرگ، همان است كه امنيت جامعه را مخدوش مى‌كند و (اگر پاسخى با چالش ضد آن در ميان نباشد) جامعه را با خطر فروپاشى روبه‌رو مى‌سازد. ولى پاند سخن از پاره‌اى اشكالات مى‌گويد كه جامعه درگيرِ آن مى‌شود. اين اشكالات به سطح تهديد موجوديت جامعه نمى‌رسند بلكه ثبات آن را متزلزل مى‌سازند وپاره‌اى منافع آن را باخطر روبه‌رو مى‌كنند؛ كه خردمندان، ياباحذف قوانين ويا با وضع قوانينى ديگر به رويارويى با آنها مى‌پردازند. براى مثال همراه با انقلاب صنعتى درغرب وجهش فراوانى كه با آن همراه بود، اشكال قوانين كنترل كننده رخ نمود ولذا اين قانونها حذف شد وفلسفه جديد حقوقى جاى آن را گرفت كه بر مالكيت خصوصى وتشويق اقدامات فردى، تأكيد داشت.

فرض كنيم جامعه آزادى در خطر انتشار بيماريها (به ويژه بيماريهاى جنسى همچون ايدز)، افزايش تعداد جنايتها، انتشار روحيه بى‌بندوبارى وفروپاشى قرار گيرد. خردمندانِ چنين جامعه‌اى خيلى زود به پناهگاه اصول والايى پناه مى‌برند كه آنها را از خطر نابودى نجات مى‌دهد واين هدف را باتأكيد بر فلسفه امنيت، ثبات و ولايت قانونى بر فرد، عملى مى‌سازند. همچنين هرگاه جامعه‌اى در خواب عميق فرورود ونظامهاى پوسيده آن را از پويش وتلاش باز دارند وزنجير عقب افتادگى آن را در برگيرد در اين هنگام فرزانگان به اصل آزادى و تأكيد