- 2- ارزشهاى ثابت و متغيّر

بدين ترتيب مى‌توانيم بگوييم: حقوق، همان نظم است و غايت آن، عدالت وهدف درازمدّتش، پيشرفت ومحقّق كردن ارزشهاى جامعه مى‌باشد، پس ارزشهاى جامعه كدام است؟

هرجامعه‌اى دوگونه ارزش دارد: اول- (اهداف والا) همان ارزشهاى انسانى ثابت ومطلق هستند. دوم- ارزشهايى هستند كه با شرايط اين جامعه ومتغيراتى كه برآن عارض مى‌شود در پيوند است وهردو باهم روح جامعه راتشكيل مى‌دهند ودراين نقطه تلاقى است كه فلسفه زندگى با حقوق به هم مى‌رسند وبه خواست خدا درآينده ازاين روح به تفصيل سخن خواهيم گفت، ولى پيش از آن شايسته است پيوند حقوق با اخلاق را روشن كنيم، زيرا اخلاق همان بازتاب اين ارزشها در درك مردم است، وبدين ترتيب ما گاهى واژه اخلاق را به كار مى‌بريم و از آن همان اصول ثابتى را قصد مى‌كنيم كه وجدان انسانى را در اعضاى يك جامعه تشكيل مى‌دهد، چنانكه گاهى مقصود ما از واژه اخلاق همه ارزشهاست خواه ثابت، يا متغيّر باشند. بگذاريد هريك از اين دو مفهوم را گسترده توضيح دهيم.

اوّل- ارزشهاى ثابت (اصول والا)

هر حقوقى در بردارنده اصول والايى است وبه همين نسبت حقوق، با اخلاق تأثير وتأثّر متقابل مى‌يابد. اخلاق (بااين معنا) ضمانت اجرايى قواعد حقوقى را تشكيل مى‌دهد وحتّى معيارى تلقّى مى‌شود براى ميزان دورى حقوق از انحراف. اگر چه حقوق موضوعه آميخته‌اى از اصول و ضرورتهاى زندگى است ليكن مردم، حقوق را از آن روى احترام مى‌كنند كه از اصول حمايت مى‌كند و ضرورتها را گونه‌اى استثنا به شمار مى‌آورند. آن گونه كه باتيفول مى‌گويد: پيوندهاى موجود ميان حقوق‌