مشخّص كننده علمى وشرايط عينى هريك از پارامترهاى تاريخى.

آنچه در مورد روحيه ملتها براى مااهميت دارد سه سطح نخست است كه به مثابه ترسيم استراتژى كلّى حركت جامعه وياطرح عمومى ساختار امّت است، واز همين روبه خواست خدا درباره آن سخن خواهيم گفت وتفاوتهاى ميان آنها را آشكار خواهيم كرد وبالاخره به آخرين سطح عوامل مشخص كننده علمى مى‌پردازيم ودرپايان پيرامون راه شناخت عوامل متغيّر به بحث خواهيم پرداخت آنجا كه مى‌بينيم كه روحيه ملّت (سطوح سه گانه نخست) شناخته نمى‌شود، مگر از سوى خود ملّت وبادرپيش گرفتن اصل شورا، امّا عوامل مشخّص كننده علمى از سوى كارشناسان شناسايى مى‌شود درحالى كه اصول والا راحقوقدانان، شناسايى مى‌كنند.