- 1- فلسفه و مكاتب پوزيتيويستى‌

پيشتر گفتيم كه يكى از برجسته‌ترين عوامل انتشار مكتب پوزيتيويسم فلسفه پوزيتيويستى بود. اين فلسفه كدام است؟

«بيكن» جلودار اين فلسفه در انگلستان شمرده مى‌شود و پس از او فيلسوف فرانسوى «اگوست كونت» پا به عرصه نهاد. انديشه‌هاى كانت در نقد عقل در متحوّل كردن اين فلسفه شريك بود، در زمينه حقوق لئون دوگى/Leon Duguit كه از حقوقدانان برجسته فرانسه است و نيز كلسن/Kelsen كه از كارشناسان بزرگ حقوق در آمريكاست بدين فلسفه گرويدند.

فلسفه پوزيتيويستى اصول كلّى را ردّ مى‌كند و به پژوهش پديده‌ها در دو زمينه «زمان و مكان» عنايت دارد و بدين ترتيب اين فلسفه پيروان خود را به حقوق موضوعه هدايت مى‌كند كه در دو چارچوب زمان و مكان وضع مى‌شود، يعنى همان قانونى كه در حكومتى مشخّص و روزگارى معيّن وجود دارد و مى‌توان از طريق مشاهده مستقيم آن را بررسى نمود.

بدين ترتيب مكتب پوزيتيويسم كه به دو گرايش منشعب شد پا به عرصه نهاد:

اوّل- مكتب صورى كه قانون را بيانگر اراده قانونگذار مى‌داند (كه معمولًا همان حكومت است).

دوم- مكتب مصلحت‌گرا كه محتواى قانون را براساس عوامل مؤثّر در آن‌