نام کتاب : مبانى تشريع اسلامى(3) نویسنده : مدرسى، سيد محمد تقى جلد : 1 صفحه : 126
- 3- مكتب رواقيان و نقد آن
نخستين چيزى كه در مكتب رواقى با آن برخورد مىكنيم درهم آميختگى
شگرفى ميان آفريننده و آفريده است وا ين مهمترين درونمايه مكتب رواقى است، چه آنها
عقيده دارند كه:
1- هستى كاملًا «الهى» است، زيرا زاييده «دم» يا «آتشى» است كه
همزمان اله، عقل و حيات است و هر هَستارى (بويژه انسان و روح او) جرقّهاى جزئى از
آن آتش است، و امّا مادّه (آن گونه كه برگسون بعدها مىگويد) چيزى جز وجود
ناپايدار دراين تحوّل آفرينشگر نيست، لذا اصلى به شمار نمىرود كه با هوش برتر به
معارضه برخيزد و آن را بايد درجه پست اين هوش دانست. [1]
2- بند دوم، ادّعاى آنهاست به وجود وحيى پيوسته در هر نفس، پس حكمت
يعنى درك و پذيرش اين نظم است، و بهتر از آن، مشاركت داوطلبانه از صميم دل است و
اينكه آدمى در درون نفس خويش براين وحى الهى كه هر چيز از آن پديد مىآيد آگاهى
يابد، آنگاه اين وحى را تكامل بخشد و آن را از هر گونه هوس، خود محورى و تمايلى
(يعنى از هر آنچه كه ماده است) حفظ كند. [2]
3- امّا ارزش اساسى [در ميان آنها] همسويى انسان با نظم است «و بدين
ترتيب فضيلت به گونهاى ماهوى به يك فعل بستگى دارد كه همان پذيرش نهايى نظم است،
و اين همانند لطف الهى در مسيحيّت است، از آن جهت كه طبيعت هستى را دگرگونه
مىسازد و يكباره آن پايدارى و برجايى را بدو مىبخشد ... آن همگنى درونى، آن
همگنى و همسويى با جهان كه در صورت هدايت هستى به وسيله هوى و هوس در ميان نبود.
[3]»