الف- حق است، نه دروغ‌

حق- حق است نه دروغ- پاره‌اى از مردم باطل را حكايت مى‌كنند، يعنى از اسطوره‌ها و خرافه هايى كه نه پندى در آن نهفته است و نه آگاهى و انديشه‌اى پيروى مى‌كنند، حال آن كه قرآن، حقايقى را بيان مى‌كند كه عملًا واقع شده‌اند، وسنّتهايى الهى را باز مى‌گويد كه با آنچه در آنها از آگاهيها و پندها نهفته است رخ نموده‌اند. پس همه اينها، با همه ابعادشان، از آن جهت كه روى داده‌اند، و دوباره تكرار خواهند شد و به مردم نيز سود مى‌رسانند حق هستند. خداوند مى‌فرمايد:

1- إِنَّ هذَا لَهُوَ الْقَصَصُ الْحَقُّ... [1].

«همانا اين داستانى است راست و درست...»

2- وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ... [2].

«و داستان حق دو پسر آدم را برايشان بخوان...»

3- گمان در برابر حق مى‌ايستد، زيرا بر واقعيّتى تكيه ندارد و بر توهّم نفسانى استوار است. گروهى هستند كه تنها در راه منافع خود گام برمى‌دارند و تنها به خودشان اهمّيت مى‌دهند (و بدين ترتيب اين حالت نفسانى، وسوسه‌ها و توهّماتى را پديد مى‌آورد) و غير از حق را گمان مى‌برند. خداوند مى‌فرمايد:

... وَطَائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ... [3].

«... امّا گروه ديگرى در فكر جان خويش بودند؛ آنها گمانهاى ناحق و نادرستى درباره خدا داشتند...»

4- برخى از مردم در دين زياده روى و غلو مى‌كنند و براساس زياده روى باطل، انديشه‌هايى باطل توليد مى‌كنند و آنها را به خداوند سبحان نسبت مى‌دهند، بدين‌