معیارهای همسریابی

دینی که برای عفاف عمومی جامعه بسیار حساس می‌باشد به موضوع ازدواج و همسریابی نیز حساس خواهد بود. به همین علت در مورد ویژگی‌های همسر رهنمون هایی دارد که پیروان آن ناگزیر از رعایت آنها می‌باشد. بدون رعایت آنها ازدواج موفق فراهم نخواهد شد. این معیارها درکتاب «فاطمه علیه‌السلام الگوی زندگی» توضیح داده شده‌اند. [1] لیکن در این فرصت یک محور را باز می‌یابیم که اندیشه و رفتار امام کاظم علیه‌السلام در آن تجلی یافته است. آن معیار کفائه و هم تراز بودن دو همسر می‌باشد.
در این محور سخن از هم کفو بودن است. منظور از هم کفو بودن چیست؟ آیا دو همسر باید در شؤون اجتماعی و اقتصادی و شغلی و منصب و موقعیت‌ها نیز هم تراز باشند؟ به نظر می‌رسد هم تراز بودن در باور و اعتقاد اساس است که همسران هر دو باید مسلمان باشند. هر دو پای‌بند به معیارهای ارزشی دینی باشند. اما این که در شؤون اجتماعی یا سرمایه و امکانات مالی یا منصب های اعتباری دیگر هم تراز باشند، اینها معیار ارزشی نیستند. به همین خاطر می‌بینیم امامان شیعه بسیاری با کنیزان ازدواج می‌کنند، که منصب و شأن امام را با آنها نمی‌توان مقایسه نمود. معلوم می‌شود اینها در ازدواج معیار نیستند و حتی عبدالملک مروان هنگامی که بر امام سجاد علیه‌السلام خورده گرفت که چرا با کنیز ازدواج می‌کنی، امام سجاد علیه‌السلام در پاسخ فرمودند: ما به رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم اقتدا کردیم که با «زینب» دختر جحش همسر پسر خوانده و غلام خود «زید» بعد از طلاق دادن زید ازدواج نمود. [2] .
اینک اندیشه و رفتار امام کاظم علیه‌السلام این گونه شفاف است که حضرت می‌فرماید با کنیزان ازدواج کنید که در میان آنان افراد زیرک و هوشمندی وجود دارد که در میان زنان آزاده این گونه یافت نمی‌شود، اتخذوا القیان، فان لهن فطنا و عقولا لیست لکثیر من النساء. [3] .
در مورد ازدواج‌های حضرت در طول زندگی، تاریخ به خاطر ندارد که با زن آزاده ازدواج کرده باشد. همه ازدواج‌های حضرت با کنیزان بوده است. مادر حضرت «حمیده» نیز کنیز پاک و فرزانه بود که امام صادق علیه‌السلام وی را خریداری کرد.
این اندیشه و رفتار اصلاح‌گر کج اندیشی‌ها و رفتارهای ناپسندی است که برخی گرفتار آن می‌باشند. از شؤون اعتباری آن گونه ارزش می‌سازند و آن گونه خود را در پشت سدهای پنداری پنهان می‌نمایند که دیگران را به حساب نمی‌آورند. اینان غفلت دارند که این شؤون اعتباری و موهوم، شؤون ارزشی نیستند.