سعایت عبدالله بن محمد از امام، نزد متوکل‌

مفید می‌گوید: سبب عزیمت امام هادی علیه‌السلام از مدینه پیامبر صلی الله علیه و آله به سامرا این بود که: عبدالله بن محمد، [از جانب متوکل] مسئولیت جنگ، و نماز [جمعه] مدینه را به عهده داشت، از امام هادی علیه‌السلام به قصد آزارش، نزد متوکل [بدگویی و] سخن چینی کرد، خبر بدگویی او به امام علیه‌السلام رسید، امام علیه‌السلام به متوکل نامه‌ای نوشت که در آن از آزار و جفای عبدالله بن محمد، و تکذیب بدگویی‌هایش یاد کرد، متوکل پاسخ امام علیه‌السلام را داد، و با رفتار و گفتار نیک از ایشان خواست تا در پادگان [سامرا] حضور یابد، اصل نامه [ی متوکل] این است:
به نام خداوند بخشنده مهربان اما بعد، امیر از منزلت تو آگاه، و حق خویشاوندی تو را نگهدار، و حقوق تو را [بر خود] واجب می‌داند، و از امور تو و خاندانت آن را در نظر می‌گیرد که خدا با آن، احوال شما را اصلاح، و عزت شما را پایدار، و آسایش شما را فراهم کند. و از این کار، خوشنودی خدا، و ادای حقوق شما را طلب می‌کند. نظر امیر این شد که محمد بن عبدالله را از مسئولیتش خلع کند، زیرا او - چنانکه فرموده‌ای - حق شما را نمی‌شناسد، و با تهمت‌ها، و نسبت‌های [ناروا] که به شما می‌دهد - و امیر می‌داند که تو از آن‌ها پاک، و در نیکی و سخن خود، صادق، و از خواسته‌ای که نگرانت کرده مبرایی - از منزلت شما می‌کاهد، امیر این مسئولیت را به محمد بن فضل واگذار کرد، و به او دستور داد تا در تجلیل و احترام تو بکوشد، و از کارها و نظر تو آگاه شود، و با این کار، تقرب به خدای سبحان، و امیر را به دست آورد.
امیر مشتاق [دیدار] تو است، دوست دارد با تو تجدید عهد کند، و شما را ببیند، پس اگر به دیدار او، و توقف در نزدش تا زمانی که بپسندی، علاقه‌مندی، تو، و هر که از خاندان، و موالیان، و اطرافیان خود، که تو می‌پسندی، با فرصت، و آرامش، حرکت کنید، هرگاه خواستید کوچ کنید، و هرگاه خواستید فرود آیید، هرگونه که می‌خواهی حرکت کن، و من دوست دارم که با یحیی بن هرثمه - غلام امیر - و همراهان سپاهیش همراه باشی، با حرکت تو، حرکت می‌کنند، و از راهی که تو می‌روی، می‌روند، اختیار با خود شما است، به او دستور داده‌ام از تو پیروی کند، و از خدا بخواه که آنچه خیر است پیش آورد، تا نزد امیر بیایی، که در نزد او هیچ یک از برادران، فرزندان، خاندان، و دوستانش، با منزلت تو، پسندیده‌تر، مورد توجه‌تر، محبوبتر، مورد عنایت‌تر، و آرام‌بخش‌تر از تو نیست، و سلام و رحمت و برکات خداوند بر تو باد.
قال الفتال النیسابوری:
کان شخوص أبی‌الحسن علیه‌السلام من المدینة الی سر من رأی، أن عبدالله بن محمد کان یتولی الحرب و الصلاة فی مدینة رسول الله صلی الله علیه و آله، فسعی بأبی الحسن علیه‌السلام الی المتوکل و کان یقصده بالأذی، و بلغ أباالحسن علیه‌السلام سعایته به، فکتب الی المتوکل: تحامل عبدالله بن محمد، و تکذیبه علیه فیما سعی به، فتقدم المتوکل باجابته عن کتابه و دعائه فیه الی حضور العسکر علی جمیل من الفعل و القول، و خرجت نسخة الکتاب، و هی:
بسم الله الرحمن الرحیم
أما بعد، فان أمیرالمؤمنین عارف بقدرک، راع لقرابتک، موجب لحقک، مقدر من الأمور فیک و فی أهل بیتک، ما یصلح الله به حالک و حالهم، و یثبت به عزک و عزهم، و یدخل الأ من علیک و علیهم، یبتغی بذلک رضاء ربه، و أداء ما افترض علیه فیک و فیهم، و قد رأی أمیرالمؤمنین صرف عبدالله بن محمد عما کان یتولی من الحرب و الصلاة بمدینة رسول الله صلی الله علیه و آله اذا کان علی ما ذکرت من جهالته بحقک و استخفافه، بقدرک و عند ما قذفک به و نسبک الیه من الأمر الذی قد علم أمیرالمؤمنین براءتک منه، و صدق نیتک فی برک و قولک، و أنک لم تؤهل نفسک فیما فرقت بطلبه، و قد ولی به أمیرالمؤمنین ما کان یلی من ذلک محمد بن الفضل، و أمره باکرامک و تبجیلک، و الانتهاء الی أمرک و رأیک، و التقرب الی الله تعالی، و الی أمیرالمؤمنین بذلک. و أمیرالمؤمنین مشتاق الیک، یحب احداث العهد بک و النظر الیک، فان نشطت لزیارته و المقام قبله ما أحببت، شخصت و من اخترت من أهل بیتک و موالیک وحشمک علی مهلة و طمأنینة، ترحل اذا شئت و تنزل اذا شئت، و تسیر کیف شئت، و أنا أحببت أن تکون مع یحیی بن هرثمة مولی أمیرالمؤمنین و من معه من الجند، یرحلون برحیلک و یسیرون بمسیرک، و الأمر فی ذلک الیک، و قد تقدمنا الیه بطاعتک، فاستخر الله حتی توافی أمیرالمؤمنین، فما أحد من اخوته و ولده و أهل بیته و خاصته ألطف منزلة و لا أحمد له أثرة، و لا هو لهم أنظر و علیهم أشفق و بهم أبر و الیهم أسکن منه الیک، و السلام علیک و رحمة الله و برکاته [1] .