نام کتاب : دانشنامه امام هادی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 1149
یا اهل بیت النبوة
اوّلین ویژگی و امتیاز ائمّه معصومین علیهم السلام، اهل بیتِ نبوّت بودن آنهاست. راغب
اصفهانی در مفردات «اهل» را ترجمه نکرده و معنای آن را به اعتبار کلمهای
که «اهل» به آن اضافه شده میداند. او میگوید: «اهلالرجل همان کسانی
هستند که با آن شخص از نظر نسب، دین و اموری مانند صنعت، خانه و شهر، وجه
جامعی داشته باشند.» سپس میگوید: «اهلبیتِ مردْ کسانیاند که خویشی و
نسبْ آنها را گرد هم آورده است.» «بیت» به معنای خانه و آشیانه است.
گاهی آن خانه و آشیانه، حسی و ظاهری است. مانند تمامی خانههایی که مردم
برای سُکنای خود میسازند و گاهی باطنی است که عبارت است از خانههای
روحانی و معنوی. «اهل بیت» به اتّفاق اکثر علما و مفسران اسلام،[1] به
خاندان پاک پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله اشاره دارد. چرا که آنان، اهل و
ساکن خانههای باطنی و ظاهری پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله هستند. بعضی
«اهل بیت» را زنان و دختران پیامبر صلی الله علیه وآله دانستهاند و برخی
نیز عموها و عمههای پیامبر صلی الله علیه وآله را جزء اهل بیت دانستهاند.
ولی «اهل بیت» به واسطه نقل متواتر و تفاسیر، قابل تطابق با آنان نیست و
فقط پنج تن علیهم السلام و فرزندان معصوم آنها را شامل میشود. پیامبر صلی
الله علیه وآله نیز برای معرفی اهل بیت به مردم زحمتهای فراوانی را متحمّل
شد و احادیث فراوانی از آن پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله به ما رسیده
است. انس بن مالک میگوید: پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به مدت شش
ماه هرگاه برای نماز صبح از خانه خارج میشد کنار در خانه حضرت فاطمه و
حضرت علی علیهما السلام میایستاد و میفرمود: یا اَهْلَ البَیتِ «إِنَّمَا
یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ
یطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا».[2] . اختصاص این آیه به آن پنج تن (یعنی
پیامبر و حضرت امام علی و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم السلام)
نزد عامه و خاصه مسلمانان، امری مشهور و رایج است. عوام بن حوشب از
تمیمی میگوید: بر عایشه وارد شدم و او به ما گفت: پیامبرِ خدا را دیده است
که حضرت علی، حضرت فاطمه، امام حسن و امام حسین علیهم السلام را فراخوانده
و فرموده است: «اللّهُمَ هوُلاءِ اَهْلُ بَیتی فَاذْهَبْ عَنْهُمُ
الرِّجسَ و طَهَّرَّهُمْ تَطْهیرًا».[3] . خداوندا اینان اهل بیت من
هستند. پس هر گونه پلیدی را از آنها دور کن و کاملاً پاکشان ساز. در روایتی
از امام حسن مجتبی علیه السلام درباره «اهل بیت» این چنین آمده است: قال
الحسن علیه السلام: «انّا اهلُ بیتِ اَکرَمَنا الله بِالاِسلام و اختارَنا
و اِصْطَفانا و اِجْتَبانا فَاذْهَبْ عَنَّا الرِّجس و طَهَّرَنا تطهیراً و
الرِّجْس هُو الشکّ، فلا شَکُّ فی اللّهِ الحقِّ و دینهِ اَبَداً و
طَهَّرَنا مِنْ کُلِّ افْنٍ و غیةٍ».[4] . امام حسن مجتبی علیه السلام
فرمودند: ما خاندان پیامبر هستیم که خداوند با اسلام گرامیمان داشته است و
ما را برگزیده، انتخابمان کرده است و هر گونه پلیدی و رجس را از ما دور
کرده، کاملاً پاکمان گردانیده است. پلیدی و رجس، همان شک است و ما هرگز در
وجود خدای حق و دین او تردید نمیکنیم، خداوند ما را از هر گونه سست رأیی و
گمراهی پاک گردانیده است. «نبوة» به معنای «پیامبری» است و آن خبر
دادن از غیب یا آینده، به اذن خدا، به وسیله وحی و الهام خداوند است.
بنابراین «نبی» کسی است که بر او وحی نازل میشود و مقام او همان دریافت
وحی برای خودسازی خود و اطرافیانی که خواهان خودسازی هستند، میباشد و
«رسول» کسی است که صاحب آیین و مأمور ابلاغ باشد. یعنی وحی الهی را دریافت
میکند و به مردم میرساند. برخلاف «نبی» که وحی را دریافت میکند ولی
موظّف به ابلاغ آن نیست، بلکه وحی نازل شده تنها برای انجام وظیفه خود او و
کسانی که از وی سؤال میکنند، میباشد. پیامبر اکرم صلی الله علیه
وآله علاوه بر مقام «نبوّت» دارای مقام «رسالت و امامت» نیز بودند. یعنی هم
دریافت وحی میکردند، هم تبلیغ فرمانهای الهی و هم مأموریت داشتند که
حکومت تشکیل داده، و احکام الهی را اجرا نموده، به تربیت نفوس بپردازند.
توجّه به این نکته لازم است که ائمّه اطهار علیهم السلام علاوه بر آن که
اهل بیت نبی و خاندان پاک پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله هستند، «اهلبیت
نبوة» که خاندان پیامبری است نیز میباشند.
پی نوشت ها: (1) در تفسیر آیه 33، سوره احزاب. (2) سوره مبارکه احزاب، آیه 33. (3) الامالی صدوق، ص 559. (4) امالی شیخ طوسی، ص 562. منبع: پرچمداران هدایت، تدبری در زیارت جامعه کبیره؛ سید احمد سجادی؛ انتشارات اسوه؛ چاپ اول خرداد 1388.
نام کتاب : دانشنامه امام هادی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 1149