وارکانا لتوحیده

به فراز «ارکان البلاد» نیز مراجعه کنید. «ارکان» جمع «رکن» به معنی پایه، ستون و اساس‌ها می‌باشد. همچنین «رُکن» اسم است برای چیزی که مایه سکون و آرامش باشد.
ائمّه طاهرین علیهم السلام هم ارکان مادی و ظاهری هستند، کما اینکه وجود عنصری هر یک از امامان معصوم علیهم السلام رکن، ستون و اساس شهرها می‌باشد (ارکان البلاد) و هم ارکان معنوی هستند. یعنی آنان در تکامل ایمان انسان‌ها نقش اساسی دارند.
خداوند متعال، ائمّه طاهرین علیهم السلام را رکن‌ها و پایه‌های معنوی برای توحید و اعتقاد به یگانگی خود قرار داده است. از این فراز دو تعبیر شده است:
1 - منظور از اینکه ائمّه معصومین علیهم السلام پایه‌های ستون برای یگانگی و یکتاپرستی خداوند هستند این است که خداوند اعتقاد به توحید و یگانه بودن خود را از هیچ کس نمی‌پذیرد، مگر آنکه همراه با اعتقاد به ولایت و امامت ائمّه معصومین علیهم السلام باشد. یعنی شرط قبول توحید، اعتقاد به ولایت و امامت است. پس ولایت امامان معصوم علیهم السلام همچون پایه‌های است که خانه توحید و اعتقاد به توحید را نگهداشته و بدون آن پایه‌ها اعتقاد به توحید فرومی‌ریزد. همچنان که حضرت امام رضا علیه السلام در حدیث «سلسلة الذهب» کلمه توحید را نجات‌بخش و پناهگاه خداوند از آتش دانستند، ولی شرط اساسی آن را ولایت ائمّه معصومین علیهم السلام برشمرده، فرمودند: «بِشَرطها و أَنا مِن شُروطِها».[1] . قبولی (کلمة اللّه) شرطی دارد که (ولایت) ما از شرطهای آن است. ولایت نه تنها شرط قبولی توحید، بلکه شرط قبولی تمامی اعمال انسان است. ولایت همچون امضا و تأییدِ پایینِ برگه اعمال است که اگر چنین امضایی نباشد هر چند اعمال فراوان باشد، مورد قبول قرار نمی‌گیرد. پس شرط قبولی اعتقاد بر وحدانیت خداوند، اعتقاد به ولایت است و پایه‌های ستون توحید، التزام به «ولایت» می‌باشد.
عن ابی عبداللّه علیه السلام فی قول اللّه عزّ و جلّ: «وَ لِلَّهِ الْأَسْمَآءُ الْحُسْنَی فَادْعُوهُ بِهَا» قال: «نَحنُ وَاللَّه الاَسماءِ الحُسنی الَّتی لا یقْبَلُ اللَّهُ مِن العبادِ عَمَلاً الاّ بِمَعرِفتِنا».[2] .
حضرت امام صادق علیه السلام پیرامون آیه «خدا را نام‌های نیکوست. او را به آنها بخوانید»، فرمودند: سوگند به خدا، ماییم آن نام‌های نیکو که خدا عملی را از بندگان نپذیرد، مگر آنکه با معرفت ما باشد.
2 - منظور از اینکه امامان پایه‌های توحید هستند آن است که اگر آنان نبودند، یگانگی خداوند و یکتاپرستی او برای مردم بیان و روشن نمی‌گشت و مردم آن‌گونه که باید خداوند را نمی‌شناختند. همچنان که دیگران که اعتقادی به وجود ائمّه اطهار علیهم السلام نداشته‌اند، در بیان صفات خداوند و وجود خداوند دچار اشتباهات فراوانی گشته‌اند که مجال بازگویی آن نیست. پس با بیان ائمّه اطهار علیهم السلام و وجود آنها، خداوند به یگانگی شناخته شد و پرستش گردید. عن برید العجلی قال: سمعت اباجعفر علیه السلام یقول: «بِنا عُبِدَ اللّهُ و بِنا عُرِفَ اللّهُ و بِنا وحّدَ اللَّه تَبارک و تَعالی».[3] .
برید عجلی می‌گوید: از امام باقر علیه السلام شنیدم که فرمود: به وسیله ما خداوند پرستش شد و به وسیله ما خدا شناخته شد و به وسیله ما خداوند تبارک و تعالی را به یگانگی شناختند. قال علی بن الحسین علیه السلام: «نَحنُ اَوْلَی النَّاسِ بِاللَّه عَزَّ و َجَّل، و نَحنُ اَوْلَی النَّاسِ بِدینِ اللَّهِ و نَحنُ الَّذینَ شَرَعَ اللّهُ لَنا دینَهُ».[4] . امام زین العابدین علیه السلام می‌فرمایند: ما والاترینِ مردم به خداوند عزّ و جلّ هستیم و ماییم برترین مردم به دین خدا و ماییم آن کسانی که خداوند دینش را بر ما عرضه داشت.