2- اسم براى زمان مستقبل مانند: يومئذ تحدّث اخبارها .
3- تعليل مانند: لن ينفعكم اليوم اذ ظلمتم انّكم فى العذاب مشتركون .
4- مفاجات مانند:
استقدر اللّه خيرا وارضين به
فبينما
العسر اذ دارت مياسير
«اذما»
بكسر همزه و سكون ذال از ادات شرطى محسوب ميشود كه جازم دو فعلند
نظير:
« ان »
بين سيبويه و ديگران اختلاف است، وى آنرا حرف مىداند ولى مبرّد و
ابى سرّاج و فارسى معتقدند كه ظرف است.
«اذا»
بكسر همزه به دو وجه مىآيد:
1- مفاجات، اينقسم از « اذا » مختص بجمله اسميه بوده و محتاج به جواب نيست
مانند: خرجت فاذا الاسد بالباب.
2- غير مفاجات، اينقسم از « اذا » غالبا ظرف مستقبل بوده و متضمن معناى شرط
مىباشد و عكس قسم اوّل اختصاص بجمله فعليه دارد مانند: ثمّ اذا دعاكم دعوة
من الارض .
«ايمن»
بفتح همزه و سكون ياء و ضم ميم و سكون نون اسمى است كه مختص بقسم
مىباشد.