ترجمه:

مقاله مصنّف و جواب زمخشرى از آيه در سوره بقره‌

مصنّف گويد:

امّا آيه‌اى كه در سوره بقره مى‌باشد بايد بگوئيم زمخشرى در ذيل آن مى‌گويد:

آنچه مورد عطف واقع شده امر نيست تا براى آن نظيرى جستجو نمائيم بلكه مقصود عطف جمله ثواب مؤمنين بر جمله عذاب كافرين مى‌باشد چنانچه مى‌گوئيم:

زيد يعاقب بالقيد و بشّر فلانا بالاطلاق (زيد بواسطه غل و زنجير عقاب شده و فلانى را به رهائى و آزادى بشارت بده).

كه در اينمثال جمله آزادى فلانى را به عقاب و عذاب زيد عطف نموده‌ايم نه فعل امر را كه « بشّر » باشد تا در نتيجه معطوف عليهى همانند خودش لازم داشته باشد و در آيه شريفه نيز امر چنين است، بنابراين آيه مذكور از مورد استشهاد براى عطف انشاء بر خبر خارج بوده و بآن نمى‌توان استدلال كرد.

سپس مصنّف گويد:

زمخشرى اجازه داده كلمه « بشّر » در آيه شريفه بر « اتّقوا » عطف شده باشد، بنابراين زمخشرى از آيه واقع در سوره بقره دو جواب داده:

الف: آنكه معطوف كلمه « بشّر » كه امر است نبوده بلكه مضمون جمله ثواب مؤمنين بر مضمون جمله عذاب كافرين عطف گرديده است.

ب: كلمه « بشّر » معطوف است امّا نه بر جمله خبريّه قبل بلكه بر « اتّقوا » و هردو انشاء بوده لاجرم عطف، از قبيل عطف انشاء بر انشاء مى‌باشد.

پس از آن مصنّف مى‌گويد:

البتّه از جواب زمخشرى بهتر آنستكه بگوئيم:

همانطورى كه زمخشرى در جواب اوّل گفت مورد عطف جمله ثواب مؤمنين مى‌باشد منتهى بگفته وى اين نكته را اضافه كنيم كه بمعنائى كه از