موضوع از جمله مبادى تصديقيّه است تسامح و سهل‌انگارى است زيرا مبادى تصديقيّه قضايائى هستند كه از آنها قياسات و براهين علم تأليف و تركيب مى‌شوند چنانچه علّامه قطب الدين شيرازى در شرح كلّيّات باين مطلب تصريح كرده و براى تأييد كلامش عبارتى از شيخ بعنوان مؤيّد نقل نموده است بنابراين مى‌گوئيم :

اينكه مصنّف در شرح مبادى تصديقيه گفت :

مبادى تصديقيه مبادى هستند كه قياسات و براهين علم مبتنى بر آن‌ها است اين تعريف مبادى تصديقيّه است بامرى كه اعم از آن ميباشد زيرا اين تفسير شامل تصديق بوجود موضوع نيز ميگردد .

حاشيه : و امّا على الرّابع :

فيقال : انّ التّصديق بالموضوعيّة لمّا توقّف عليه الشّروع على بصيرة فكان له مزيد مدخليّة فى معرفة مباحث العلم و تميّزها عمّا ليس منه عدّ جزء من العلم مسامحة و هذا ابعد المحتملات .

ترجمه :

جواب از اشكالچهارم‌

و امّا جواب از اشكال چهارم :

ميگوئيم : تصديق بموضوعيّت موضوع اگر چه از امورى است كه شروع با بصيرت در علم متوقّف بر آن است ولى همين امر موجب شده كه در معرفت بمباحث علم و آگاهى از آنها مدخليّت بسزائى پيدا كرده و لذا آنرا از روى تسامح جزء عليحده‌اى از علم قرار داده‌اند .

البتّه اين احتمال از سه احتمال ياد شده بعيدتر و ضعيف‌تر مى‌باشد .

قوله : و تميّزها عمّا ليس منه :

ضمير در « تميّزها » به « مباحث » عائد است و در « منه » به « علم »

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص