3- صغرى يا عكس كبرى كلّى باشد .

در حقيقت دو شرط بيشتر نيست چون شرط سوّم لازمه شرط اوّل و دوّم است يعنى در هر ضربى كه شرط اوّل و دوّم باشد قطعا شرط سوّم هم هست چنانچه بتأمل در ضروب مزبوره صدق اين كلام ظاهر ميشود .

متن : و ضابطة شرائط الاربعة انه لا بدّ امّا من عموم موضوعيّة الاوسط مع ملاقاته للاصغر بالفعل او حمله على الاكبر و امّا من عموم موضوعيّة الاكبر مع الاختلاف فى الكيف و مع منافاة نسبة وصف الاوسط الى وصف الاكبر لنسبته الى ذات الاصغر.

ترجمه :

ضابطه شرائط اشكال اربعه‌

مصنّف مى‌گويد :

ضابطه و قاعده كلّى در شرائط اشكال اربعه اينست كه چاره‌اى نيست از اينكه يا حد وسطى كه موضوع است عام باشد و با اصغر بالفعل ملاقات داشته باشد . و يا بر اكبر حمل گردد و يا آنكه اكبرى كه موضوع است عام بوده با اختلاف در كيف بين صغرى و كبرى و منافات باشد بين نسبت وصف حد وسط به وصف اكبر و نسبتش به ذات اصغر .

حاشيه : قوله : و ضابطة شرائط الاربعه :

اى الامر الذى اذا راعيته فى كلّ قياس اقترانى حملى كان منتجا و مشتملا على الشرائط المذكورة جزما .

ترجمه : مرحوم محشّى در ذيل عبارت مصنّف يعنى « و ضابطة شروط الاربعه » ميفرمايد :

مقصود از ضابطه امرى است كه در هر قياس اقترانى حملى وقتى مراعات شود قياس داراى نتيجه شده و بر شرائط كه قبلا ذكر شد قطعا و جزما مشتمل ميباشد .

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص