ترجمه:

(ام)

كلمه « ام » بر چهار قسم است:

قسم اوّل‌

قسم ام متّصله است و آن منحصر در دو نوع مى‌باشد زيرا يا همزه تسويه بر آن مقدّم شده همچون فرموده حقتعالى:

سواء عليهم استغفرت لهم ام لم تستغفر لهم‌ ( مساوى است بر ايشان طلب آمرزش نمائى يا ننمائى)

و نيز نظير فرموده ديگر بارى‌تعالى:

سواء علينا اجزعنا ام صبرنا ( مساوى است بر ما بى‌تابى نمودن يا صبر كردن) در ايندو آيه چنانچه مشاهده مى‌شود قبل از « ام » همزه تسويه داخل شده است.

البته بايد توجه داشت بيت ذيل كه سروده « زهير » است از اين قسم نمى‌باشد:

وى گفته:

يعنى: و نميدانم ولى عنقريب است كه بدانم آيا آل حصن مردانند و يا زنان مى‌باشند.

كلمه « ام » در اين بيت از قسم ام متصله‌اى كه قبل از آن همزه تسويه درآمده نيست و جهتش را انشاء اللّه بزودى در ابحاث آتيه خواهيم گفت.

و يا همزه مذكور پيش از آن داخل نگرديده بلكه همزه‌اى درآمده است كه با آن و ام طلب تعيين مى‌شود مانند:

أزيد فى الدار ام عمرو (آيا زيد در خانه است يا عمرو).

در اينمثال سائل مى‌داند كه در خانه قطعا شخصى مى‌باشد منتهى مردّد است بين زيد و عمرو لذا بواسطه همزه و ام از تعيين ايندو و اينكه كداميك از آنها در خانه هستند سؤال گرديده است.