[1] . قوانين الاصول، ج 2، ص 85.

[2] . صاحب قوانين اين قول را به صاحب معالم نسبت داده است، قوانين الاصول، ج 2، ص 82.

[3] . قوانين الاصول، ج 2، ص 85.

[4] . قوانين الاصول، ج 2، ص 85.

[5] . شافعيه مى‌گويند: قياس جلىّ در جايى است كه علم داشته باشيم كه آنچه موجب تفاوت بين اصل و فرع است آن چيز مؤثر در حكم بين آن دو نيست ولى قياس خفى در جايى است كه ظنّ داشته باشيم كه آن فارق مؤثر نيست. اما حنفيّه مى‌گويند: قياس جلىّ جايى است كه به ذهن تبادر كند. ولى قياس خفى چنين نيست مثل استحسان.

خضرى بك، اصول الفقه، ص 334.

[6] . به مبحث «قطع» رجوع شود.

[7] . 1. قياس مناسبت: هر گوينده‌اى كه مستقيما وصفى را علّت حكم اصل بداند، بدان جهت كه به گمان او بين حكم اصل و آن وصف وجود دارد، اين قياس را قياس مناسبت يا اخاله گويند. به مبحث «تخريج مناط» رجوع شود. 2.

قياس مؤثر: اگر صفتى در جنس حكم مؤثر باشد، بدون آنكه صفت ديگر چنين نقشى را داشته باشد، در نتيجه عليّت آن وصف از ديگر اوصاف جلوتر است. مثلا بلوغى كه مؤثر در رفع حجر از مال است مطمئنا مؤثر در رفع حجر از نكاح هم خواهد بود. برخلاف ثيّبه بودن كه رافع حجر از نكاح بدون اذن ولى است. اما حجر مال را رفع نمى‌كند. 3. قياس شبه: گفته شد اگر عليّت امرى مظنون باشد آن را قياس مناسبت گويند. اما اگر عليّت محتمل باشد به آن قياس شبه گويند. 4. قياس طرد: وقتى وصفى مناسب يا مستلزم حكمى نباشد، اما حكم در تمام حالات از او تخلّف نكند، به آن طرد گويند. 5. قياس دوران: يا طرد و عكس آن عبارت است از اثبات حكم با وجود صفتى، و از بين رفتن حكم با از بين رفتن آن صفت. مثال: مايعى داشتيم غير مسكر، طبعا حلال بود، سپس‌