نام کتاب : فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول نویسنده : ولایی، عیسی جلد : 1 صفحه : 197
1. قرآن در مقام تحدّى و اعجاز نازل گرديده ولى سنّت اين خصوصيت را
ندارد. [1]
2. قرآن قطعى الصّدور و سنّت ظنّى الصّدور است، يعنى ترديدى نيست كه
تمام آيات از طرف خداوند متعال است. در حالى كه صدور تكتك احاديث از معصوم قطعى
نيست.
3. در قرآن نوعا
كليّات احكام و قوانين بيان شده است. ولى در سنّت جزئيات و فروع احكام نيز بيان
گرديده است، و به بيان ديگر خداوند در قرآن كليّات را بيان فرموده و توضيح و تبيين
آنها را بهعهده نبى اكرم محوّل فرموده است: (سوره مباركه نحل، آيه 44).
حجيّت سنّت
پس از قرآن مهمترين مأخذ فقه اسلامى «سنّت» است، و دليل
حجيّت آن سيره قطعى مسلمين است.
زيرا سيره مسلّم بين مسلمين عمل به سنّت است [2]، و در كتب اصولى به ادله چهارگانه (كتاب، سنّت،
عقل و اجماع) براى حجيّت سنّت تمسّك شده است كه مهمترين و قابل اعتمادترين آنها
آيات قرآنى و حكم عقل است. [3]
الف. آيات: 1. خداوند در سوره مائده مىفرمايد: اطاعت خدا و رسول
كنيد. [4]
2. در
سوره حشر مىفرمايد: آنچه را پيامبر دستور دهد بگيريد، و هرچه را نهى كند
واگذاريد. [5]
3. در
سوره نساء آمده:
كسى كه از پيامبر اطاعت كند از خداوند اطاعت كرده است. [6] دلالت اين آيات روشنتر
از آن است كه محتاج به بيان باشد. گرچه بين اصوليين در شمول آيات نسبت به «فعل و تقرير» اختلاف است.
ب. دليل عقلى: معصوم كسى است كه از گناه و غفلت و خطا مصون باشد. در
نتيجه جميع اقوال و افعال و تأييداتش موافق شرع است، و معناى حجيّت نيز همين است و
قوىترين دليل همين برهان است. زيرا اگر احتمال معصيت و خطا و غفلت و سهو در مورد
پيامبر منتفى نباشد، چگونه مىشود نبوّت او را پذيرفت، و با قول او اساس دين و
اصول عقايد را اثبات كرد؛ و اما به كدام دليل سنّت ائمه معصومين نيز حجّت است؟
بهدليل آنكه آنها خود مصدر تشريعاند. توضيح آنكه حساب آنها از ديگر راويان جدا
است. زيرا قول و فعل و تقرير معصوم بهدليل آنكه منصوب از طرف خداوند هستند حجّت
است و در واقع حكم الهى است كه به زبان آنها جارى گشته است. چه آن احكام را
معصومين از طريق الهام گرفته باشند و يا از معصوم قبل از خودشان گرفته باشند. همان
گونه كه امير المؤمنين مىفرمايد: پيامبر به من هزار باب علم آموخت كه از هر باب
هزار باب برايم باز شده