نام کتاب : فرهنگ تشريحى اصطلاحات اصول نویسنده : ولایی، عیسی جلد : 1 صفحه : 196
تبصره: سكوت و تقرير (امضاء) معصوم به دو شرط مفيد فايده است: 1.
معصوم كاملا در جريان آن عمل قرار بگيرد: 2. محظورى براى امر به معروف و نهى از
منكر وجود نداشته باشد. زيرا ائمه (ع) و ياران آنها هميشه از طرف سلاطين غاصب تحت
نظر بودند، طبعا براى حفظ كيان اسلام و حفظ شيعيان گاه مصلحت را در تقيّه
مىديدند، و امكان تبيين علنى موازين شرعى نبوده است.
اهميّت سنّت در اسلام
اساس و زيربناى تمام دستورهاى اسلامى را قرآن و سنّت تشكيل مىدهد.
ولى در ميان اين دو احتياج مسلمانان نسبت به سنّت بيش از قرآن است. زيرا آيات
مربوط به قوانين و احكام در قرآن مجيد بسيار محدود و بنا بر قول مشهور پانصد آيه
است و اكتفا كردن به اين آيات بدون سنّت و حديث كافى نيست. زيرا اولا، اين آيات
داراى اجمال- اطلاق و ... است كه توضيح آنها در سنّت و احاديث موجود است. ثانيا:
احكام و قوانين اسلام بسيار گسترده است، در حالى كه آيات احكام بسيار محدود و در
نتيجه جوابگوى آن احكام گسترده نخواهد بود. لذا دانشمندان شيعه و سنّى در اينباره
همعقيدهاند كه حديث صحيح بر تمام مسلمانان حجّت است و مانند قرآن مجيد متابعت از
آن بر هر مسلمانى واجب است. شافعى مىگويد: از يك طرف در قرآن همه امور مورد نياز
نيامده و از طرف ديگر از آنچه آمده بسيارى از آنها نيازمند بيان و تبيين است. (و
در اين جهت فرقى بين عبادات و معاملات نيست.) و غير از رسول خدا كسى توان اين كار
را ندارد، زيرا به حكم رسالتى كه دارد بايد قرآن را تبيين كند. همان گونه كه
خداوند در قرآن مىفرمايد: ما بر تو قرآن را نازل كرديم تا براى مردم تبيين كنى. و
اگر به كلّى سنّت را مردود بشمريم، به مشكل بزرگى گرفتار خواهيم شد، زيرا مثلا در
آيات الهى عدد ركعات نمازهاى روزانه مشخص نگرديد. همان گونه كه انواع و مقدار زكات
بيان نشد. [1] لذا گفتهاند:
انكار حجيّت سنّت انكار ضروريات دين است و با كسى كه منكر ضرورى دين باشد، حسابى
نخواهيم داشت. چون خارج از اسلام است. [2]
فرق بين قرآن و سنّت:
قرآن و سنّت از نظر اينكه هر دو از منبع وحى و الهام سرچشمه
گرفتهاند و هر دو شعاع يك نور هستند، امتيازى بين آنها نيست، ولى مىتوان تفاوت
بين آن دو را به شرح زير برشمرد:
[1] . انّ القرآن لم يأت بكلّ شىء «من ناحيه» و فيه الكثير ممّا يحتاج الى بيان من ناحيه اخرى، و سواء فى
ذلك العبادات و المعاملات، و لا يقوم بذلك الّا الرسول (ص) به حكم رسالته الّتى
عليه ان يقوم بها، و فى هذا يقول اللّه تعالى: «وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ
إِلَيْهِمْ (سوره نحل،
آيه 44) ... لو رددنا السّنّة كلّها لصرنا الى امر عظيم لا يمكن قبوله ...» الاصول العامه للفقه المقارن، ص 125.