ترتيب، مبتدا و خبرند، امّا در جمله دوّم، اگرچه مسند اليه و مسند همان كلمات « التلميذ » و « ناجح » هستند، ولى به دليل قرار گرفتن عامل « لعلّ » پيش از آنها، مبتدا و خبر نيستند.

مثال‌هاى دو گروه را باهم مقايسه كنيد. چه شباهت‌هايى بين آنها مى‌بينيد؟

عبارت‌هاى « ب » از هردو گروه، جملات مثبتى هستند كه اعراب مسند اليه آنها منصوب و اعراب مسند آنها مرفوع است.

انّ، انّ، لكنّ، كأنّ، ليت و لعلّ همگى در جملات اسميه به مسند اليه خود نصب و به مسند خود رفع مى‌دهند و در اصطلاح، مسند اليه آنها را اسم آنها و مسند آنها را خبر آنها مى‌نامند. به اين حروف، حروف مشبهة بالفعل مى‌گويند.

بنابراين در عبارت‌هاى مذكور، بيان نقش كلمات به شكل زير است:

انّ الصمت حسن‌

مسند اليه مسند

اسم إنّ خبر إنّ‌

لعل/ الاستبداد/ زائل‌

مسند اليه مسند

اسم لعلّ خبر لعلّ‌

كلماتى كه بر مبتدا و خبر داخل مى‌شوند و نام و اعراب آنها را تغيير مى‌دهند، نواسخ ناميده مى‌شوند. بنابراين « انّ » و ديگر حروف مذكور در متن را نواسخ مى‌گويند.

دليل اين نام‌گذارى آن است كه اينها نسخ يا تغيير ايجاد مى‌كنند.

نگاهى به كتاب‌هاى ديگر

الأحرف المشبّهة بالفعل ستة: « انّ، انّ، كأنّ، لكنّ، ليت و لعلّ».

و هي تدخل على المبتداء و الخبر، تنصب المبتدء و يسمّى اسمها و ترفع الخبر و يسمى خبرها نحو: « إنّ اللّه عادل».

فائدة: سمّيت هكذا لانّها مبنية الاواخر على الفتح كالماضي مع بنائها علي ثلاثة احرف فصاعدا و لوجود معني الفعل في كل منها. (الرشيد شرتوني، مبادي العربية، ج 4، ص 108).