نام کتاب : اسماعيليان و مغول و خواجه نصير الدين طوسي نویسنده : حسن امین جلد : 1 صفحه : 108
تركستان، بلاد ختا، ماوراء النهر و خوارزم محسوب مىشد. وى علاوه بر
تيزهوشىاش نويسندهاى زبردست بود كه به زبانهاى مغولى، خوارزمى، تركى، فارسى،
ختايى (لهجهاى از لهجههاى تركستان)، هندى و عربى مىنوشت. او در نهايت فهم، هوش
و دانش قرار داشت و با تدبير استادانهاش حكومت مغولها را نظم بخشيد». همچنان كه
يادآور شديم يكى از دستياران چنگيز خان فردى بود به نام «محمد يلواج». محمد رضا شبيبى در جلد دوم از كتابش
موسوم به «مورخ العراق ابن الفوطى» صفحه 204، ذيل كلام ابن فوطى
در مورد فخر الدين محمود، چنين مىنويسد:
«نام فخر الدين (يلواج) در كتاب «تاريخ مختصر الدول» اثر ابن فوطى بيش از يكبار آمده
است و به «الصاحب المعظم» ملقب شده و اين فرد در نيمه قرن ششم،
حاكم سرزمينهاى شرقى از كرانه رود جيحون گرفته تا منتهى اليه سرزمين ختا بوده
است».
با اينكه ابن فوطى، فخر الدين محمود را با لقب «يلواج» ذكر نكرده، بنابراين اينكه نويسنده مزبور در
پاورقى صفحه 204 از كتاب فوقالذكر، نام فخر الدين را به همراه «يلواج» ذكر كرده، آيا نشاندهنده اين است كه محمد و
محمود نام يكنفر بوده و يكى از اين دو نام اشتباه ضبط شده است يا اينكه اين دو
نام اشتباه ضبط شده و يا اين دو نام براى دو نفر بوده و لقب «يلواج» به اشتباه براى هر دو ذكر شده، مطلبى است قابل
تحقيق و بررسى.
يكى ديگر از مسلمانانى كه با چنگيز همكارى داشت، فردى بود به نام
جعفر. ممكن است كه اين جعفر همان «جعفر خواجه» كه قبلا از او ياد كرديم باشد. اين فرد همان است كه چنگيز خان
در وقت حمله به چين او را براى بررسى اوضاع و شناسايى راهها، نزد آلتون خان فرستاد
و او اوضاع كشور و راهى
نام کتاب : اسماعيليان و مغول و خواجه نصير الدين طوسي نویسنده : حسن امین جلد : 1 صفحه : 108