شهود كمال ذاتى اطلاقى در مقام احديت، سبب شهود كمال ديگرى است كه از آن در لسان عرفا به كمال اسمائى تعبير شده است. از مشاهده اين كمال، رقيقه عشقيه‌اى بين كمال ذاتى اطلاقى و كمال اسمائى (مستجن و مندمج در احديت) حاصل گرديد كه موجب تجلى حق در مقام واحديت گرديد. اين مرتبه عبارت است از مقام ظهور ذات براى ذات با شهود اتصاف ذات به جميع اسماى حسنى و صفات عليا، حق به نحو تفصيل همه كثرات را در اين مقام شهود مى‌نمايد «شهود المجمل مفصّلا».

حمد حق در اين مرتبه عبارت است از اظهار كمالات و صفات خويش به نحو تفصيل و اظهار ماهيات و اعيان ثابته و شهود آن حقايق در مقام واحديت به نحو بسط و تميز حقايق از يكديگر. منشأ ظهور اعيان ثابته «مستجن در غيب هويت وجود» فيض اقدس است. مرتبه ثالث عبارت است از تجلى حق به صور اعيان در موطن خلق، علت اين تجلى، طلب ناشى از تجلى حبى و طلب استعدادى اعيان و ماهيات كونيه است. اين دو طلب، علت تجلى حق به فيض مقدس است كه از آن به تجلى ايجادى و رحمت عامه و فيض مقدس و رحمت عامه امتنانيه وجوبيه و رحمت واسعه و حق مخلوق به و مشيت ساريه تعبير شده است، كما اين كه از مقام واحديت به تعين ثانى و مقام قاب قوسين و حقيقت محمديه صلّى اللّه عليه و آله و برزخيت ثانيه و از مقام أحديت به مرتبه تعين أول و مقام جمع الجمع و برزخ البرازخ و حقيقة الحقايق و حقيقت محمديه و افق أعلا و مقام أو أدنى تعبير نموده‌اند.

مراتب وجودى از عقل اول تا هيولاى اولى، حقيقت حق تعالى را به اظهار كمالات ذات و صفات و افعال، حمد مى‌نمايند.

نزد عقل مضاعف و فكر مستنير و ذوق تام، جميع مراتب وجود هم حامد و هم محمودند، چون اصل وجود، واحد است به وحدت حقه اطلاقيه كه داراى مقام قبض و بسط و اجمال و تفصيل است. وجود با آن كه واحد شخصى است به اعتبارى ظاهر و به اعتبارى مظهر