3- مفهوم اسمى يا حرفى كه به‌منزله نوع است، مانند مفهوم اسمى وجود يا مفهوم حرفى آن.

در اين مسئله، اگر عقل به روابط خارجى به‌منزله امرى مستقل و غير رابط بنگرد، اين نحوه نگرش و نظر كردن عقل موجب مى‌شود كه مفهوم مبهم وجود تعين و تحصّل اسمى به خود گيرد و به شكل اسمى و مستقل در ذهن موجود شود و به زبان ديگر اين نحوه نگرش موجب مى‌شود كه مفهوم مبهم وجود درضمن مفهوم اسمى آن و باوجود ذهنى آن موجود شود و اگر به روابط خارجى همان‌گونه كه فى الواقع هستند بنگرد، اين نحوه نگرش موجب مى‌شود كه مفهوم مبهم وجود درضمن مفهوم حرفى آن و باوجود ذهنى آن موجودشده تحصّل حرفى پيدا كند. پس برخلاف جنس و فصل كه هم تحصل بخش و هم تحصل گيرنده هردو مفهوم‌اند، در مسئله مورد بحث تحصل گيرنده مفهوم است ولى تحصل بخش مفهوم نيست. توضيح بيشتر درباره نحوه نگرش عقل به رابط خارجى در مباحث آتى خواهد آمد.

اجمالا از تفاوت فوق اين نتيجه به‌دست مى‌آيد كه، هرچند تعبير تركيب يا انضمام يالحوق در جنس و فصل تعبير نسبتا درست و دقيقى است، در مسئله مورد بحث نارساست. كوتاه سخن آنكه حقيقت حرفيت و اسميّت چيزى جز نحوه وجود ذهنى نيستند و تركيب و لحوق و انضمام بين يك وجود و نحوه آن بى‌معناست، پس اگر بخواهيم به‌جاى استفاده از اين واژه‌ها از تعابير درستتر و دقيقترى استفاده كنيم، بايد بگوييم كه همان‌طور كه يك معنا و ماهيت در حالى‌كه معنا و ماهيت واحدى است ممكن است دو نحو وجود متفاوت داشته باشد: وجود خارجى و وجود ذهنى، در ذهن نيز همان معنا و ماهيت واحد ممكن است با دو نحو وجود ذهنى مختلف موجود شود، وجود ذهنى مستقل (اگر نحوه نگرش استقلالى باشد) و وجود ذهنى تعلقى (اگر نحوه نگرش غيراستقلالى باشد). پس همان معنا و مفهومى كه در حالت نگرش استقلالى به نحو اسمى و مستقل موجود است هم اوست كه در حالت نگرش غيراستقلالى به نحو حرفى و غيرمستقل موجود است. پس يك مفهوم است كه در حالى اسمى و در حالى ديگر حرفى است و فى حد نفسه (و صرف‌نظر از نحوه نگرش عقل به خارج) نه اسمى است و نه حرفى و مقصود از جامع و ما به الاشتراك ذاتى بين مفهوم اسمى و حرفى نيز بيش از اين نيست.

3- 2: مقصود از اختلاف نوعى و غيرنوعى در اين كتاب‌

گفته شد كه در كتب فلسفى گذشته در بحث اختلاف نوعى و غيرنوعى وجود مستقل و رابط،