1. تركيب از جنس و فصل؛

2. تركيب از مادّه و صورت خارجى؛

3. تركيب از مادّه و صورت عقلى؛

4. تركيب از اجزاء مقدارى.

تركيب از جنس و فصل مربوط به ذهن و در بين مفاهيم است. اين تركيب ميان دو مفهوم، كه يكى عام و غيرمتحصل است به نام «جنس» و ديگرى خاص و متحصل است به نام «فصل»، صورت مى‌گيرد و نتيجه آن به‌وجود آمدن مفهومى است نوعى.

تركيب از مادّه و صورت خارجى بين دو وجود خارجى است كه يكى بالقوه است و «مادّه» نام دارد و ديگرى بالفعل است و «صورت» ناميده مى‌شود. تركيب شى‌ء از مادّه و صورت در خارج مستلزم تركيب آن از جنس و فصل در ذهن است؛ زيرا در مباحث ماهيت بيان خواهد شد كه اگر مفهوم مادّه و صورت را لا بشرط اعتبار كنيم، همان مفهوم جنس و فصل به‌دست مى‌آيد؛ به تعبير حكما، مادّه و صورت همان جنس و فصل بشرط لا هستند و جنس و فصل همان مادّه و صورت لا بشرط. اكثر حكيمان اسلامى، جواهر جسمانى را واجد اين نوع تركيب و عوارض آن را عارى از آن دانسته‌اند.

تركيب از مادّه و صورت عقلى نيز مربوط به ذهن است. ذهن، پس از اينكه اشيا را به جنس و فصل تحليل كرد، هريك از جنس و فصل را بشرط لا اعتبار مى‌كند. مفاهيمى كه به اين طريق به‌دست مى‌آيند مادّه و صورت عقلى هستند. پس اين نحو تركيب نيز در حقيقت مربوط به خارج نيست، بلكه نوعى تركيب ذهنى و عقلانى است شبيه تركيب جنس و فصل.

تركيب مقدارى نيز مربوط به‌وجود خارجى اشياست. تمام آنچه در عالم اجسام وجود دارد- يا بالذات و يا بالتبع- داراى بعد و اندازه است. هيچ چيزى در عالم اجسام از بعد و اندازه خالى نيست و هرچه داراى بعد و اندازه است قابل تقسيم به ابعاد و اجزاء كوچكتر است؛ يك قطعه جسم را مى‌توان به دو نيمه تقسيم كرد و هر نيمه را به دو نيمه ديگر و هكذا.

هريك از نيمه‌ها يك جزء مقدارى‌اند، پس تمام آنچه در عالم اجسام وجود دارد مركب از اجزاء مقدارى است.

اكنون مقصود از بساطت نفى كداميك از تركيبات فوق است؟ آنچه از كلمات حكما در اين زمينه به‌دست مى‌آيد نفى هر چهار قسم تركيب است. يعنى وجود يك شى‌ء نه تركيب جنسى‌