فلسفه اسلامى و در هم تنيده شدن مباحث ساختارى آن شد، در فلسفه غرب به گسترش حوزه‌هاى مباحث انجاميده و به جاى «عمق»، «تنوع» را به بار آورده است‌ [1] و در نهايت، نتيجه اين شده كه: فلسفه غرب، بر خلاف قسيم‌هاى خود، پا به پاى زمان، دست به تغيير موضع و موضوع زده، و از ايستگاهى نو به ايستگاهى نوتر و پوياتر شتافته است، ماجرايى كه سبب تعامل عملى «فلسفه» و «علوم» گرديد و در اثر پيوند با ساختارهاى اساسى، در حركتى زود هنگام، فلسفه‌هاى مكرّر مضاف را متولّد كرد. اين حادثه، در فلسفه شرق و يا فلسفه اسلامى، بسيار ديرتر اتفاق افتاد و سبب شد فلسفه‌هاى مضاف، با تأخيرى بسيار چشمگير، وارد متن آن گردند كه البته باز تفاوت آن با نمونه‌هاى غربى ملموس و محسوس است.

با اين حال، فلسفه اسلامى در حوزه اصول و فروع خويش، داراى دريافت‌هاى خاصّ و اصول موضوعه‌اى است كه فلسفه غرب، به كلّى فاقد آنهاست و فيلسوفان غربى طبيعتا تا امروز، به برخى از آنها توجّه نيافته‌اند. ريزبينى‌هاى موجود در فلسفه اسلامى، گاهى تا حد محيّر العقول بودن اوج مى‌گيرد و ثمره‌هاى عقلى فراوان و كم‌نظيرى را بر جاى مى‌گذارد كه دارندگان و پيروان فكرى و عقيدتى اين نظام را در كشف و فهم واقعيّات متافيزيكى، يارى‌هاى فراوان مى‌رساند. بى‌جهت نيست كه مى‌بينيم ميراث اين فلسفه حقايق بنيادين مبدأ و معادى است؛ دو امر مهمّى كه فلسفه غرب، همواره از فقدان آن، رنج‌هاى مفرط مى‌برد.

ملا هادى سبزوارى در آن گفتار خود كه مى‌گويد:

الفهلويّون الوجود عندهم‌

حقيقة تشكّك ذات تعم‌

به مسئله «تشكيك» اشاره مى‌كند؛ مقول به تشكيك امرى است كه در فلسفه غرب هنوز هم فهميده نشده است. اين موضوع، مورد اذعان و اعتراف متفكّرين فلسفى غرب قرار گرفته است. [2]