همان گونه كه اشاره شد على رغم چنان وعده اى كه شيخ ابوالفتوح فرموده بود، در عمل، بسيارى از روايات ضعيف و حتى اسرائيليات را نقل كرد و مرحوم شعرانى هم على رغم ايراد و اعتراض خود در مقدّمه كتاب، در ادامه تعليقات خود به توجيه اقدام مؤلّف و برخى از حكايات و قصص منقول در تفسير وى پرداخته است.
اگر چه براى نگارنده، جاى شگفتى و تعجب در اين زمينه همچنان باقى است، اما به نظر مى رسد دو عامل موجب شده است كه آن مرحوم عملاً از موضع قبلى و قلبى خويش عدول كند:
عامل اوّل: فراوانى و بسيارى اين قبيل حكايات و قصص است، آن هم در تفسير ارزشمندى هم چون روح الجنان كه ظاهراً نخستين تفسير كامل قرآن در دنياى شيعه به زبان پارسى است، به ويژه از مفسر نام آورى همانند ابوالفتوح رازى كه علامه را تحت تأثير فضاى حاكم بر جامعه اسلامى درباره اين تفسير قرار مى دهد؛ به گونه اى كه به راحتى به خود اجازه نمى دهد در هر صفحه، حاشيه يا تعليقه اى در ردّ حكايت يا داستانى كه در اين تفسير آمده بنويسد؛ چنانچه در توجيه برخى از روايات بحارالانوار علامه مجلسى نيز ظاهراً با همين وضعيت مواجه است، و على رغم اينكه آن روايات را به اين دليل كه از عرائس ثعلبى نقل شده، بى اعتبار معرفى مى كند، باز به توجيه اقدام مؤلّف دانشمند بحارالانوار مى پردازد و چنين مى نويسد:
«مرحوم مجلسى رحمه الله هم بر خلاف قاعده خويش در بحارالانوار، آن را از ثعلبى روايت كرده است تا كتابش از اين حكايات خالى نباشد». [1]
عامل دوم، كه به اعتقاد نگارنده بيش از عامل اوّل در اين انعطاف و نرمش سهم

[1] همان، ج ۴، ص ۱۴۵.